Đề xuất tuyến metro TP.HCM – Long Thành: Hướng kết nối mới cho sân bay quốc tế

Dự án metro nối TP.HCM với sân bay Long Thành từ lâu đã được dư luận và giới chuyên môn quan tâm, bởi nó không chỉ là một công trình giao thông đơn thuần, mà còn mang ý nghĩa chiến lược trong việc kết nối vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Trong bối cảnh sân bay quốc tế Long Thành đang trong quá trình hình thành và hứa hẹn trở thành cửa ngõ hàng không lớn nhất cả nước, việc sớm triển khai tuyến metro này được coi là bước đi tất yếu.

Liên danh nhà đầu tư giữa Công ty Cổ phần Đầu tư hạ tầng DonaCoop và Tập đoàn VinaCapital đã chính thức trình bày phương án trước tỉnh Đồng Nai. Đơn vị tư vấn được lựa chọn là Công ty CP Tư vấn thiết kế giao thông vận tải phía Nam (Tedi South), với nhiệm vụ nghiên cứu và đề xuất các hướng tuyến khả thi.

Theo báo cáo, dự án sẽ kéo dài tuyến metro Bến Thành – Suối Tiên đến phường Trấn Biên (TP Biên Hòa) và nối thẳng về sân bay Long Thành. Tổng chiều dài dự kiến cho đoạn từ trung tâm hành chính mới Đồng Nai đến sân bay Long Thành khoảng 27 km. Đây là đoạn tuyến then chốt, quyết định tính khả thi trong việc khai thác và kết nối đồng bộ với các tuyến giao thông khác.

Một trong những vấn đề phức tạp của dự án là đoạn đi qua đất quốc phòng thuộc Lữ đoàn 972 tại phường Long Hưng, Đồng Nai. Đơn vị tư vấn đã đưa ra hai phương án. Phương án thứ nhất, đi cắt ngang qua khu đất quân sự, dài khoảng 2 km. Phương án này phù hợp với quy hoạch chung TP Biên Hòa đến năm 2045. Phương án thứ hai, đi vòng qua khu đất, kéo dài hơn 4 km. Sau khi phân tích, Tedi South kiến nghị lựa chọn phương án đi cắt ngang vì giúp rút ngắn quãng đường và giảm chi phí đầu tư.

Điều quan trọng là tuyến metro sẽ được xây dựng trên cao, hạn chế ảnh hưởng đến việc sử dụng đất quốc phòng. Hành lang dự án chỉ chiếm khoảng 20 m, do đó không gây chia cắt địa giới. Phó Giám đốc Sở Xây dựng Đồng Nai, ông Dương Văn Hiếu, cũng bày tỏ sự đồng thuận với phương án này và yêu cầu sớm hoàn thiện văn bản trình UBND tỉnh, đồng thời có kế hoạch làm việc với Bộ Quốc phòng.

Không chỉ dừng lại ở đó, đoạn cuối tuyến – tức phần kết nối trực tiếp với sân bay Long Thành – cũng đặt ra nhiều bài toán kỹ thuật. Do sân bay không có quỹ đất riêng để bố trí thêm hành lang tuyến, metro sẽ phải kết nối với tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành. Đơn vị tư vấn đã đưa ra ba phương án khác nhau:

Phương án đầu tiên, tuyến metro đi qua nút giao đường 319, rẽ trái và chạy song song bên trái đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam, rồi kết nối vào ga S17. Độ dài của phương án này khoảng 7,7 km.

Phương án thứ hai, tuyến đi theo hướng tương tự ban đầu, sau đó rẽ phải, vượt qua đường sắt tốc độ cao và tỉnh lộ 769, rồi chạy dọc kênh Bà Ký để kết nối vào ga S16. Tổng chiều dài 8,7 km.

Phương án thứ ba, tuyến đi thẳng qua nút giao đường 319, vượt qua đường sắt tốc độ cao, chạy theo trục đường 319 và đường Trần Phú, rồi kết nối vào ga S14. Chiều dài là 11,6 km.

Sau khi so sánh, Tedi South kiến nghị chọn phương án thứ hai. Lý do là chi phí xây dựng thấp hơn, chiều dài tuyến hợp lý (chỉ dài hơn phương án 1 một km nhưng ngắn hơn phương án 3 gần 3 km), đồng thời thuận tiện kết nối với ga S16 – một điểm trung chuyển quan trọng của tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, ông Hồ Văn Hà, cho biết tỉnh hoàn toàn ủng hộ định hướng trên và yêu cầu các bên liên quan phối hợp chặt chẽ để rút ngắn tiến độ. Ông nhấn mạnh, trong tháng 9, hồ sơ dự án cần được hoàn thiện để trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy xem xét. Đây là điều kiện quan trọng nhằm đảm bảo tiến độ đồng bộ với dự án sân bay Long Thành đang được đẩy nhanh.

Nếu dự án được phê duyệt và triển khai đúng kế hoạch, tuyến metro này sẽ mang lại nhiều lợi ích. Trước hết, nó giúp giảm tải áp lực giao thông đường bộ trên các tuyến huyết mạch như cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây, Quốc lộ 51 hay đường 25C. Hành khách từ trung tâm TP.HCM có thể di chuyển đến sân bay Long Thành nhanh chóng, thuận tiện và an toàn hơn.

Ngoài ra, tuyến metro còn góp phần thúc đẩy phát triển đô thị dọc hành lang tuyến. Các khu vực như TP Biên Hòa, Nhơn Trạch hay Long Thành sẽ hưởng lợi từ hệ thống giao thông công cộng hiện đại, từ đó tạo động lực phát triển bất động sản, thương mại và dịch vụ. Đây chính là cú hích cho mục tiêu xây dựng vùng đô thị – công nghiệp – dịch vụ gắn với sân bay Long Thành mà Đồng Nai và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đã đề ra.

Đặc biệt, sự xuất hiện của tuyến metro còn khẳng định định hướng phát triển bền vững của hạ tầng giao thông phía Nam. Trong khi nhiều quốc gia đã có những tuyến đường sắt đô thị kết nối trực tiếp sân bay quốc tế với trung tâm thành phố, Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu này. Metro TP.HCM – Long Thành sẽ trở thành một công trình biểu tượng, giúp nâng tầm hệ thống giao thông công cộng của Việt Nam trên bản đồ khu vực.

Tất nhiên, dự án cũng đối diện không ít thách thức. Bài toán vốn đầu tư, giải phóng mặt bằng, xử lý đất quốc phòng hay đồng bộ quy hoạch với các dự án khác đều đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa trung ương, địa phương và nhà đầu tư. Tuy nhiên, với quyết tâm của các bên liên quan, dự án này hoàn toàn có thể trở thành hiện thực trong tương lai gần.

Có thể nói, đề xuất hướng tuyến metro nối TP.HCM với sân bay Long Thành là một bước đi quan trọng, mở ra hy vọng về một hệ thống giao thông công cộng hiện đại, tiện ích và mang tính biểu tượng cho khu vực phía Nam. Nếu thành công, đây sẽ là dự án hạ tầng mang tính đột phá, góp phần khẳng định tầm vóc của sân bay Long Thành – cửa ngõ hàng không quốc tế của Việt Nam trong thế kỷ 21.