Cá dọn vệ sinh: Bác sĩ tí hon của rạn san hô?

Cá dọn vệ sinh – những kỹ sư vi sinh vật tí hon của rạn san hô

Ẩn mình giữa những rạn san hô rực rỡ là các "trạm làm đẹp" đặc biệt – nơi cá lớn tìm đến để được chăm sóc bởi những chú cá dọn vệ sinh nhỏ bé như cá goby. Không chỉ loại bỏ ký sinh trùng và vi khuẩn trên da cá, nghiên cứu mới tiết lộ rằng các trạm này còn góp phần định hình cả hệ vi sinh vật của rạn san hô.

Một nhóm nhà khoa học đến từ Đại học California - Davis, Viện Hải dương học Woods Hole (WHOI) và Đại học Miami đã thực hiện nghiên cứu đầu tiên nhằm đánh giá tác động của cá dọn vệ sinh đến đa dạng vi sinh vật trong rạn san hô. Nghiên cứu được đăng trên tạp chí Marine Ecology Progress Series.

Cá nhỏ – ảnh hưởng lớn

Theo tiến sĩ Anya Brown – tác giả chính của nghiên cứu, cách mà vi sinh vật lan truyền trong rạn san hô có thể ảnh hưởng đến tình trạng của từng cá thể sinh vật biển, thậm chí đến sức khỏe toàn rạn. "Chúng ta biết rằng vi khuẩn góp phần vào hiện tượng tẩy trắng san hô. Vì vậy, việc hiểu cá dọn vệ sinh ảnh hưởng thế nào đến sự di chuyển của vi sinh vật có thể mở ra hướng nghiên cứu mới về bảo tồn rạn san hô," Brown chia sẻ.

Thí nghiệm tại vùng biển Caribbean

Nhóm nghiên cứu đã loại bỏ các cá dọn vệ sinh (cụ thể là cá goby) tại hai khu vực rạn san hô ở Puerto Rico và St. Croix vào tháng 6 năm 2021. Kết quả cho thấy những nơi có cá goby hoạt động thu hút nhiều cá hơn – đặc biệt là cá damselfish, khách hàng quen thuộc của các "trạm dọn vệ sinh". Ngoài ra, cấu trúc vi sinh vật và hàm lượng chất dinh dưỡng trong nước biển cũng thay đổi rõ rệt theo sự hiện diện của loài cá nhỏ bé này.

Điều thú vị là ảnh hưởng của cá dọn vệ sinh không giống nhau ở mọi rạn – bởi mỗi hệ sinh thái rạn san hô có "chữ ký vi sinh vật" riêng biệt, tùy thuộc vào loại nền đáy và điều kiện môi trường cụ thể.

Vai trò cần được nghiên cứu thêm

Tiến sĩ Paul Sikkel từ Đại học Miami nhận định: "Nghiên cứu này cho thấy dù rất nhỏ bé, cá dọn vệ sinh vẫn có tác động lớn đến hoạt động sinh học và sức khỏe của toàn bộ rạn san hô. Đây là lần đầu tiên có nghiên cứu thực địa đo lường cụ thể ảnh hưởng của cá dọn vệ sinh đến hệ vi sinh vật."

Ngoài Brown và Sikkel, nhóm nghiên cứu còn có các nhà khoa học đến từ WHOI, Đại học Porto (Bồ Đào Nha) và được tài trợ bởi Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ cùng các tổ chức nghiên cứu quốc tế.

Cá dọn vệ sinh không chỉ là những người thợ chăm sóc cho lớp da của cá lớn hơn mà còn là những kỹ sư vi sinh vật góp phần bảo vệ hoặc gây nguy cơ cho rạn san hô. Hiểu rõ vai trò của chúng sẽ là chìa khóa để thiết kế các chiến lược phục hồi hệ sinh thái biển trong tương lai.