Rệp giường – kẻ phá hoại đầu tiên của loài người

Rệp giường (Cimex lectularius) – loài côn trùng hút máu đáng sợ khiến nhiều người mất ngủ – thực ra đã đồng hành cùng nhân loại từ rất lâu, thậm chí còn trước cả khi loài người phát minh ra… cái giường.

Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Biology Letters, rệp giường có thể là loài sinh vật đô thị đầu tiên từng ký sinh và gây hại cho con người. Chúng thậm chí còn "sống chung" với tổ tiên chúng ta từ trước cả chuột đen – loài chỉ bắt đầu sống trong môi trường đô thị khoảng 15.000 năm trước – hay gián Đức, vốn chỉ xuất hiện cùng chúng ta trong thành phố cách đây 2.100 năm.

Giới nghiên cứu cho rằng tổ tiên của rệp giường từng sống trên loài dơi. Khoảng 50.000 năm trước, một vài cá thể đã "nhảy cóc" từ dơi sang người – sự kiện định hình lại cả tương lai tiến hóa của loài rệp.

Dấu mốc lớn tiếp theo xảy ra vào thời điểm khoảng 20.000 năm trước, khi Trái Đất bước vào giai đoạn băng hà cuối cùng. Cả hai quần thể rệp – sống trên người và sống trên dơi – đều suy giảm mạnh. Tuy nhiên, quần thể sống trên người đã phục hồi và phát triển trở lại, trong khi nhóm rệp sống trên dơi vẫn tiếp tục suy yếu cho đến ngày nay.

Tiến sĩ Lindsay Miles, chuyên gia côn trùng học tại Đại học Bách khoa Virginia (Mỹ), cho biết: “Dân số rệp giường ký sinh trên người đã phục hồi, thậm chí tăng trưởng hiệu quả sau thời kỳ khí hậu khắc nghiệt. Trong khi đó, nhóm ký sinh trên dơi thì không có cơ hội đó.”

Lý do rệp giường phát triển mạnh trên người là nhờ... quá trình đô thị hóa. Khi con người rời khỏi các hang động và bắt đầu xây dựng làng mạc, rồi dần dần là thành phố cách đây khoảng 12.000 năm, môi trường sống lý tưởng cho rệp giường cũng theo đó hình thành.

Có một lần rệp giường suýt bị tận diệt – vào thập niên 1940, khi thuốc trừ sâu DDT ra đời. Khi ấy, các quần thể rệp gần như sụp đổ, con người có thể ngủ ngon lành suốt một thời gian ngắn. Nhưng chỉ 5 năm sau, chúng đã quay trở lại và thậm chí dần trở nên kháng thuốc.

Từ đó đến nay, rệp giường tiếp tục lan rộng theo bước chân con người, bám theo vali, giường nệm, thậm chí là các khách sạn cao cấp. Với sức sống dai dẳng, sự tiến hóa nhanh chóng và khả năng thích nghi cao, rệp giường đã khẳng định rằng: chúng không chỉ là loài ký sinh, mà là một phần “khó dứt” trong lịch sử phát triển của nhân loại.