Phân biệt rõ: Dị ứng gluten và bệnh Celiac khác nhau ra sao?

Hiện nay, khoảng 1/10 người Úc cho biết họ đang theo chế độ ăn không chứa gluten. Gluten là loại protein thường có trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen, xuất hiện phổ biến trong bánh mì, mì ống, mì sợi. Tuy nhiên, không phải ai kiêng gluten cũng mắc bệnh lý.

Nếu bạn thường xuyên cảm thấy buồn nôn, đầy hơi hoặc đau bụng sau khi ăn thực phẩm chứa gluten, có thể bạn đang gặp tình trạng không dung nạp gluten (gluten intolerance), hoặc nghiêm trọng hơn là bệnh Celiac.

Bệnh Celiac là gì?

Celiac là một bệnh tự miễn, nghĩa là hệ miễn dịch của cơ thể "nhầm lẫn" và tấn công chính các mô khỏe mạnh – cụ thể là lớp nhung mao trong ruột non – sau khi tiếp xúc với gluten.

Ước tính, cứ 70 người Úc thì có 1 người mắc bệnh này, nhưng chỉ khoảng 20% trong số đó được chẩn đoán đúng. Các triệu chứng phổ biến bao gồm tiêu chảy, đầy bụng, buồn nôn, đau bụng, chướng hơi.

Ngoài triệu chứng tiêu hóa, người bệnh còn có thể gặp tình trạng mệt mỏi, đau khớp, phát ban da, đau đầu hoặc thậm chí suy giảm nhận thức.

Về lâu dài, nếu không điều trị, bệnh có thể gây suy dinh dưỡng, giảm mật độ xương, tổn thương thần kinh, sa sút trí tuệ.

Chẩn đoán bệnh Celiac cần thực hiện khi bạn vẫn đang tiêu thụ gluten để đánh giá đúng phản ứng của cơ thể. Các bước bao gồm xét nghiệm máu, nội soi và sinh thiết ruột non để kiểm tra tổn thương.

Không dung nạp gluten có giống bệnh Celiac?

Không dung nạp gluten – hay còn gọi là nhạy cảm gluten không do Celiac – gây ra các triệu chứng tương tự như đầy bụng, đau dạ dày, tiêu chảy hoặc mệt mỏi.

Tuy nhiên, điểm khác biệt quan trọng là: người không dung nạp gluten không bị tổn thương ruột và không có phản ứng miễn dịch như người mắc Celiac.

Khoảng 1% dân số Úc được cho là không dung nạp gluten, nhưng chỉ khoảng 12% trong số đó có chẩn đoán chính thức. Để xác định, bác sĩ sẽ loại trừ Celiac và dị ứng lúa mì trước, sau đó có thể cho thử ăn không gluten dưới sự giám sát của chuyên gia dinh dưỡng.

Việc chẩn đoán chính thức rất phức tạp, thường kéo dài nhiều tuần, nên nhiều người chọn tự loại bỏ gluten mà không qua kiểm tra y tế.

Người mắc Celiac phải cực kỳ cẩn thận

Với người mắc Celiac, chỉ một lượng nhỏ gluten – cỡ 50mg (bằng 1/100 lát bánh mì) – cũng có thể gây tổn thương ruột. Vì vậy, họ buộc phải kiêng tuyệt đối gluten suốt đời, bao gồm cả việc tránh nhiễm chéo trong nhà bếp như dùng chung dao, thớt, lò nướng.

Trong khi đó, người không dung nạp gluten có thể vẫn ăn được một chút mà không gây tổn hại ruột, chỉ gặp khó chịu tạm thời.

Có nên tự cắt gluten khỏi khẩu phần ăn?

Nếu không có lý do y tế rõ ràng, bạn không nên loại bỏ gluten. Các loại ngũ cốc chứa gluten cũng cung cấp chất xơ, sắt, folate và nhiều vitamin nhóm B thiết yếu. Việc kiêng gluten không đúng cách có thể dẫn đến thiếu chất.

Chưa kể, thực phẩm không gluten thường đắt hơn, lại có thể chứa nhiều đường, muối và chất béo để cải thiện hương vị.

Khi nào nên đi khám?

Nếu bạn thấy mình có các dấu hiệu như đầy bụng, tiêu chảy, táo bón, mệt mỏi hay đau khớp sau khi ăn gluten, đừng vội loại bỏ nó khỏi khẩu phần. Thay vào đó, hãy đi khám bác sĩ, chuyên gia tiêu hóa hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được xét nghiệm chính xác.

Việc tự chẩn đoán và kiêng gluten có thể khiến bạn khó được chẩn đoán đúng về sau và dẫn đến rủi ro về sức khỏe.

Nguồn: The Conversation

Tác giả: Yasmine Probst – Giáo sư Dinh dưỡng, Đại học Wollongong & Olivia Wills – Giảng viên Dinh dưỡng, Đại học Wollongong