Cà phê làm não hoạt động bất thường khi ngủ

Caffeine và tác động kỳ lạ đến não bộ khi bạn đang ngủ

Caffeine – chất kích thích có mặt trong cà phê, trà, nước tăng lực và cả sô-cô-la – từ lâu đã được biết đến với khả năng làm bạn tỉnh táo. Nhưng nghiên cứu mới đây từ Đại học Montreal (Canada) cho thấy caffeine không chỉ ảnh hưởng đến khả năng ngủ, mà còn làm thay đổi hoạt động não khi bạn đang trong giấc ngủ.

Trong nghiên cứu, các nhà khoa học phát hiện rằng caffeine khiến não chuyển sang trạng thái được gọi là "rối loạn tín hiệu phức tạp" – trạng thái gần với "tính tới hạn" (criticality), nơi não bộ hoạt động hiệu quả nhất để xử lý thông tin và ra quyết định. Tuy nhiên, trạng thái này lại không lý tưởng cho giấc ngủ vì khiến não quá "bận rộn", không thể nghỉ ngơi đúng nghĩa.

Điều đáng chú ý là tác động này mạnh hơn ở những người trẻ tuổi từ 20 đến 27, có thể do họ có mật độ thụ thể adenosine (một chất gây buồn ngủ tự nhiên trong não) cao hơn. Caffeine hoạt động bằng cách ngăn adenosine gắn vào thụ thể của nó, khiến cơ thể cảm thấy tỉnh táo hơn – nhưng cũng đồng nghĩa làm gián đoạn chu kỳ ngủ sâu.

Giấc ngủ bị ảnh hưởng ra sao?

Các nhà nghiên cứu đo hoạt động điện não (EEG) của 40 tình nguyện viên trong hai đêm – một đêm họ uống giả dược, đêm còn lại uống viên chứa 200mg caffeine (tương đương 1-2 ly cà phê). Kết quả cho thấy caffeine làm suy yếu các sóng não chậm như delta, theta và alpha – vốn là dấu hiệu của giấc ngủ sâu và phục hồi.

Những thay đổi này đặc biệt rõ ràng trong giai đoạn ngủ không chuyển động mắt nhanh (NREM), khi não "củng cố" trí nhớ và hồi phục chức năng nhận thức.

Caffeine khiến não khó thư giãn

Theo giáo sư Karim Jerbi, một trong các tác giả nghiên cứu, caffeine khiến não duy trì trạng thái hoạt động cao, ngay cả trong lúc ngủ. Điều này có thể cản trở quá trình hồi phục và làm giảm hiệu quả của giấc ngủ. Giáo sư Julie Carrier bổ sung rằng não "không thể thư giãn cũng như không hồi phục đúng cách" khi bị caffeine chi phối.

Vì sao người trẻ dễ bị ảnh hưởng hơn?

Sự nhạy cảm của người trẻ với caffeine có thể đến từ sự khác biệt về cấu trúc não và mật độ thụ thể adenosine. Vì các thụ thể này nhiều hơn ở người trẻ, nên họ phản ứng mạnh hơn với caffeine – cả về mặt tích cực (tỉnh táo) lẫn tiêu cực (khó ngủ, chất lượng giấc ngủ giảm).

Caffeine là một chất kích thích phổ biến, nhưng nghiên cứu mới nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ cách nó ảnh hưởng đến não bộ, đặc biệt trong giấc ngủ và ở từng nhóm tuổi khác nhau. Với người trẻ, uống cà phê buổi tối có thể gây ảnh hưởng lớn hơn bạn tưởng – không chỉ mất ngủ mà còn khiến não không được nghỉ ngơi đúng cách.