Khi ESG không còn là báo cáo, mà là dữ liệu vận hành
CSR Barometer 2025 chỉ ra một con số đáng chú ý: gần 80% tổ chức cho biết CSR đã đóng vai trò lớn hơn trong quản trị doanh nghiệp. Điều này nghe có vẻ quen, nhưng điểm khác biệt nằm ở chỗ: ESG đang rời khỏi PowerPoint và đi vào hệ thống.
Dữ liệu khí thải, dữ liệu xã hội, dữ liệu chuỗi cung ứng giờ đây cần chính xác, truy vết được, kiểm toán được – giống hệt dữ liệu tài chính. Và ở điểm này, IT không thể đứng ngoài.
Với CIO hay lãnh đạo công nghệ, bài toán có hai vế song song. Một mặt, phải kiểm soát dấu chân môi trường của chính hạ tầng mình vận hành: data center, cloud, AI workload, thiết bị người dùng. Mặt khác, phải cung cấp nền tảng dữ liệu đủ vững để hiệu quả phi tài chính được đo lường nghiêm túc như doanh thu hay lợi nhuận.
Năm 2026 không phải để nói “công nghệ vốn dĩ đã xanh”. Ngược lại, đó là năm phải đối diện với mâu thuẫn, đặc biệt là với AI, và dùng IT để cân bằng giữa giá trị và tác động trong từng quyết định thiết kế, triển khai và vận hành.
Biến IT thành đối tác ESG thực sự, không chỉ là bộ phận hỗ trợ
Ở những tổ chức trưởng thành nhất, IT đã trở thành đối tác cốt lõi trong cách doanh nghiệp tạo ra và báo cáo hiệu quả phi tài chính. Hơn 75% doanh nghiệp dự định đầu tư vào công cụ dữ liệu ESG, điều này tự nhiên tạo ra một cây cầu giữa CSR, Tài chính và IT.
Việc của bạn trong năm 2026 là làm cho cây cầu đó trở nên rõ ràng. Ai sở hữu mô hình dữ liệu ESG? Dữ liệu được thu thập ra sao? Công cụ nào là “single source of truth”?
Trong thực tế, đội ngũ IT giúp ổn định luồng dữ liệu ESG, gắn nó vào khung quản trị dữ liệu hiện có, và công nghiệp hóa báo cáo, thay vì để mỗi phòng ban tự xây một “phiên bản sự thật” của riêng mình.
Khi dữ liệu ESG bắt đầu vận hành giống dữ liệu tài chính – có lineage rõ ràng, định nghĩa thống nhất, quyền truy cập được kiểm soát – nó mới thực sự được đưa vào quyết định: duyệt danh mục đầu tư, chọn nhà cung cấp, xây roadmap sản phẩm. Đó là lúc bền vững trở thành đòn bẩy quản trị, chứ không còn là thông điệp truyền thông.
Điều hành công nghệ bằng “ngân sách carbon”
Nói thẳng: với tốc độ mở rộng của AI hiện nay, IT không thể xem tác động môi trường là chuyện bên lề nữa. Quản trị ESG đang trở nên “chuyên nghiệp” hơn và ngày càng giống quản trị tài chính.
Những tổ chức đi trước đã bắt đầu nghĩ theo khái niệm carbon budget: đặt trần phát thải và theo dõi “chi tiêu môi trường”. Theo CSRD Benchmark 2025, 58% doanh nghiệp lớn đã có mô hình tính toán tác động carbon của danh mục dự án IT.
Điểm khó của năm 2026 là học cách quản lý carbon giống như quản lý tiền. Gắn một “giá carbon” vào tech stack – từ data center, cloud cho tới ứng dụng – biến nó thành con số cụ thể, và dùng nó song song với chi phí, rủi ro và time-to-market khi ưu tiên dự án.
Mục tiêu không phải là triệt tiêu những sáng kiến tiêu tốn năng lượng. Mục tiêu là ra quyết định có ý thức và có thể giải trình. Nếu bạn chấp nhận dành phần lớn ngân sách carbon cho một use case AI chiến lược, bạn cũng biết mình phải tiết kiệm ở đâu để cân bằng, và có thể giải thích logic đó với ExCo y như khi nói về ngân sách tài chính.
Đưa tác động môi trường vào Responsible AI
Quản trị AI đang trưởng thành rất nhanh, dưới tác động của EU AI Act và các khung Responsible AI nội bộ. Trên giấy, hầu hết đều nhắc đến tiêu chí môi trường. Nhưng trên thực tế, yếu tố này mới chỉ bắt đầu ảnh hưởng đến quyết định thật.
CSR Barometer 2025 cho thấy 74% bộ phận CSR đã tham gia vào thảo luận về AI. Điều này phản ánh rõ: năng lượng, nước, tác động địa phương đang được đặt lên bàn.
Với lãnh đạo công nghệ, vấn đề không phải là tô vẽ AI thành “xanh”. Vấn đề là thừa nhận rằng mô hình lớn, huấn luyện nặng đều có chi phí, và thiết kế với nhận thức đó.
Năm 2026, nhiều tổ chức sẽ ưu tiên mô hình nhỏ hoặc chuyên biệt khi “đủ tốt”, dùng chung tài nguyên tính toán thay vì nhân bản cluster riêng lẻ, và đưa tiêu chí carbon, năng lượng vào quy trình phê duyệt AI bên cạnh rủi ro và đạo đức.
Việc giữ CSR trong phòng họp khi ra quyết định AI giúp căng thẳng này luôn hiện diện. Bạn vẫn có thể đẩy mạnh AI, nhưng với cái nhìn rõ ràng hơn về thứ nó tiêu thụ và cách giảm thiểu theo thời gian.
Công nghệ bền vững không chỉ tốt cho môi trường
Có những giải pháp kỹ thuật rất cụ thể để đo lường và giảm mạnh dấu chân carbon của hệ thống AI. Và tin tốt là: những nỗ lực đó thường đồng thời giúp giảm chi phí.
Có lẽ đây chính là thông điệp quan trọng nhất của Sustainable-by-design IT: bền vững không đối lập với hiệu quả. Vấn đề chỉ là ta có đủ dũng cảm và kỷ luật để đưa nó vào trung tâm của thiết kế hay không.