Là tín đồ của các món thịt nướng, chắc chắn du khách không thể bỏ qua món thịt nướng lá móc mật thơm ngon, khó cưỡng của người Mường khi đặt chân đến với núi rừng Tây Bắc.
Từ lâu, lá mắc mật (hay còn gọi là móc mật, mác mật) đã được đồng bào dân tộc sử dụng làm gia vị để chế biến nhiều món ăn. Trong đó thịt lợn nướng lá mắc mật là một món ăn thơm ngon, hấp dẫn, khó chối từ. Để làm món thịt nướng lá mắc mật đúng điệu nhất thì phải sử dụng thịt lợn Mường (hay còn gọi là lợn cắp nách, lợn tên lửa) – loại lợn mà người dân tộc vùng cao nuôi thả rông ở ngoài vườn, ngoài nương rẫy, cho ăn cám gạo và rau rừng.
Không những thế, để có món thịt nướng thơm ngon nhất phải chọn những miếng thịt ba chỉ ngon với những thớ thịt nạc và thịt mỡ xen kẽ nhau. Có vậy thì thịt nướng mới mềm và không bị khô. Nếu không có được thứ thịt ba chỉ tiêu chuẩn ấy, có thể dùng thịt mông hoặc nạc vai cũng được. Nhưng vì hai loại thịt này nhiều nạc, nên nếu ướp, nướng không khéo thì thịt sẽ rất dễ bị khô.
Lá mắc mật dùng nướng thịt phải là loại lá bánh tẻ, không non mà cũng chưa già quá. Lá còn tươi hái ngoài cây về, đem rửa sạch, rồi lấy một nắm nhỏ giã nát để ướp thịt. Số còn lại dùng để cuốn vào thịt nướng. Thịt nướng lá mắc mật có đạt tiêu chuẩn hay không phụ thuộc rất nhiều vào khâu ướp thịt. Thịt ba chỉ đem rửa sạch rồi thái thành những miếng to bản, chừng hai, ba ngón tay. Xong xuôi ướp thịt với hạt tiêu, bột canh và lá mắc mật giã nhỏ.
Ướp thịt chừng 20 – 30 phút thì mang ra kẹp vào lá mắc mật rồi xiên vào que tre và đem nướng trên than hoa. Lúc nướng, vừa xoay trở xiên thịt đều tay, vừa quạt cho than rực hồng, đến khi thịt chín vàng, các cạnh thịt hơi cháy sém một chút và tỏa hương thơm lừng là được. Cái ngon của thịt nướng lá mắc mật được tạo nên từ cái béo ngậy, cái ngọt thơm, mềm mượt của thịt lợn Mường, cái đậm đà của gia vị ướp khéo, cái cay, thơm của hạt tiêu; và quan trọng nhất là hương thơm không thể lẫn của lá mắc mật kết hợp với mỡ lợn cháy vàng trên than hoa.
Không những vậy, lá mắc mật còn có một đặc tính tự nhiên mà không loại gia vị nào có được, ấy là khả năng làm tăng độ ngọt, bùi của bất kỳ loại thịt, cá nào ướp và nướng cùng. Nhờ vậy mà thịt lợn nướng lá mắc mật có hương vị đậm đà, thơm ngon khó cưỡng. Thịt lợn nướng lá mắc mật ăn liền khi còn nóng là tuyệt nhất. Khéo léo rút thịt ra khỏi xiên nướng rồi bày lên đĩa. Chuẩn bị thêm một bát nước chấm tỏi ớt, với ít rau sống là có thể lai rai rồi.
Trong hơi sương se lạnh của rừng núi, ngồi bên mâm cơm với đĩa thịt lợn nướng mắc mật, thêm chén rượu ngô nữa mà đưa đẩy thì du khách chỉ còn biết mê mẩn tới “quên đường về”.
