Bird – từ đỉnh cao vinh quang đến bên bờ vực lãng quên

Bird, một cái tên từng là niềm tự hào công nghệ của Trung Quốc, giờ đây chỉ còn là ký ức trong lòng những người hoài cổ. Được thành lập vào năm 1992, hãng khởi đầu với sản phẩm máy nhắn tin và nhanh chóng bứt phá. Chỉ vài năm sau, Bird đã tiêu thụ hơn 1 triệu thiết bị, nắm giữ 1/5 thị phần ở quốc gia đông dân nhất thế giới.

Khi làn sóng điện thoại di động dâng cao, Bird không đứng ngoài cuộc. Năm 1999, họ cho ra mắt mẫu điện thoại đầu tiên, nhanh chóng chiếm được cảm tình của thị trường. Đến năm 2003, hãng chạm tới đỉnh cao khi bán ra hơn 10 triệu máy – một con số vượt mặt cả hai gã khổng lồ thời đó là Nokia và Motorola – đưa Bird lên ngôi vị hãng điện thoại lớn nhất Trung Quốc.

Những chiếc điện thoại như Bird S2000, với thiết kế nắp gập và khả năng bắt sóng mạnh mẽ, từng là biểu tượng cho tầng lớp doanh nhân trẻ đang lên. Song song, các dòng máy giá rẻ, kiểu dáng hợp thời hướng tới khách hàng nữ cũng giúp Bird phủ sóng rộng khắp.

Thế nhưng, mọi thứ bắt đầu đổi chiều từ năm 2007 – thời điểm iPhone ra đời, đặt nền móng cho kỷ nguyên smartphone. Bird rơi vào thế lưỡng nan: tiếp tục làm điện thoại giá rẻ hay mạo hiểm bước vào sân chơi thông minh? Cuối cùng, họ không thể tạo ra bước ngoặt công nghệ, sản phẩm thiếu khác biệt, còn lợi thế giá rẻ dần mất đi trong cuộc cạnh tranh khốc liệt.

Bước sang thập niên 2010, Bird từ bỏ tham vọng thương hiệu, chuyển sang làm thiết bị theo đơn đặt hàng (ODM), chủ yếu phục vụ thị trường đang phát triển. Nhưng với vị thế ngày một lu mờ, giá trị gia tăng thấp, hãng điện thoại một thời đành chấp nhận sống lay lắt. Đến năm 2022, sản lượng xuất xưởng chỉ còn chưa đầy 500.000 máy – một con số nhỏ bé so với quá khứ vang dội.

Năm 2023, Bird ghi nhận doanh thu khoảng 500 triệu nhân dân tệ – giảm 11% so với năm trước. Trong khi đó, khoản lỗ ròng lên tới 43 triệu nhân dân tệ do đầu tư thất bại, khiến công ty đối mặt nguy cơ bị gạch tên khỏi sàn chứng khoán. Cái kết buồn ấy khiến người ta không khỏi liên tưởng tới những cái tên như Coolpad hay Gionee – các hãng điện thoại Trung Quốc từng rực rỡ rồi dần tan biến vì không kịp thích nghi.

Một mối liên hệ thú vị khác: nhóm sáng lập Transsion – thương hiệu smartphone thống trị thị trường châu Phi hiện nay – từng là thành viên của đội phát triển thị trường nước ngoài của Bird. Dù vậy, cả hai nay đã tách biệt hoàn toàn, không còn liên quan về mặt vốn hay điều hành.