Phát hiện hóa thạch của loài người cổ Denisovan

Người Denisovan là một nhánh người cổ đại có quan hệ gần gũi với người Neanderthal. Trước đây, những dấu vết về họ chỉ được tìm thấy trong hang Denisova ở Siberia và khu vực Cao nguyên Tây Tạng. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây đã mang đến một phát hiện quan trọng: họ từng sinh sống ở Đông Nam Á. Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Science ngày 10/4/2025, các nhà khoa học từ Nhật Bản, Đài Loan và Đan Mạch đã phân tích một hóa thạch hàm được phát hiện tại vùng biển Eo biển Bành Hồ (Đài Loan) và xác định rằng nó thuộc về một người đàn ông Denisovan.

Bằng cách phân tích protein cổ đại bên trong xương, các nhà nghiên cứu phát hiện hai biến thể protein đặc trưng chỉ có ở người Denisovan. Đây là bằng chứng mạnh mẽ cho thấy nhóm người này không chỉ tồn tại ở Siberia hay Tây Tạng mà còn có mặt ở nhiều khu vực khác nhau, thích nghi với những điều kiện khí hậu đa dạng. Chiếc hàm hóa thạch này, được đặt tên là Penghu 1, có thể có niên đại từ 10.000 đến 70.000 năm trước hoặc xa hơn là từ 130.000 đến 190.000 năm trước. Do xương hàm đã bị suy thoái theo thời gian, các phương pháp xác định tuổi trực tiếp như định tuổi bằng carbon phóng xạ không thể thực hiện được. Thay vào đó, các nhà khoa học dựa vào thành phần hóa học của xương, các hóa thạch động vật xung quanh và dữ liệu về mực nước biển cổ đại để xác định khoảng thời gian tồn tại của nó.

Trước đây, các nghiên cứu di truyền học đã chỉ ra rằng một số nhóm người Đông Nam Á mang gen di truyền từ Denisovan, chứng tỏ tổ tiên của họ từng lai với nhóm người cổ này. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên có bằng chứng hóa thạch rõ ràng xác nhận giả thuyết đó. Qua phân tích hình thái xương, các nhà khoa học cũng nhận thấy xương hàm của Penghu 1 có cấu trúc dày, răng hàm lớn và chân răng đặc biệt, tương tự với các hóa thạch Denisovan ở Tây Tạng. Điều này càng củng cố giả thuyết rằng người Denisovan có khả năng thích nghi rất cao, có thể sinh sống ở nhiều vùng khí hậu khác nhau, từ các khu vực lạnh giá ở phía Bắc, vùng núi cao khắc nghiệt đến những khu vực nhiệt đới ấm áp.

Phát hiện này giúp mở rộng hiểu biết về sự di cư và phát triển của loài người cổ đại tại Đông Nam Á. Trước đây, Denisovan vẫn là một trong những nhóm người cổ bí ẩn nhất vì có quá ít bằng chứng về họ. Giờ đây, với hóa thạch Penghu 1, giới khoa học đã có thêm manh mối quan trọng để tiếp tục giải mã lịch sử tiến hóa của loài người. Những nghiên cứu trong tương lai có thể sẽ tìm ra thêm nhiều di tích khác, giúp làm rõ hơn về vai trò của Denisovan trong dòng chảy lịch sử loài người.