Nổ bom hạt nhân dưới biển để hút CO₂?

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng trầm trọng, các nhà khoa học liên tục tìm kiếm những phương án táo bạo để loại bỏ carbon khỏi khí quyển. Nhưng không phải đề xuất nào cũng khả thi — nhất là khi nó liên quan đến... bom hạt nhân.

Andy Haverly, một nghiên cứu sinh 25 tuổi tại Viện Công nghệ Rochester (Mỹ), đã đưa ra một ý tưởng không tưởng: cho nổ một quả bom hạt nhân công suất 81 gigaton ngay dưới đáy Nam Đại Dương, ở độ sâu hơn 3km, nhằm nghiền nát hàng nghìn tỷ tấn đá basalt. Mục tiêu là đẩy nhanh quá trình phong hóa đá – một cơ chế tự nhiên giúp hút CO₂ từ không khí – để đối phó với biến đổi khí hậu.

Ý tưởng táo bạo và rủi ro khôn lường

Đá basalt là loại đá giàu silicate, có khả năng hấp thụ CO₂ khi bị phong hóa. Vấn đề là quá trình này diễn ra rất chậm, trừ khi ta có thể nghiền đá ra với quy mô khổng lồ. Theo Haverly, năng lượng cần thiết để khai thác và nghiền hàng tỷ tấn đá vượt quá khả năng công nghệ hiện tại – trừ phi dùng đến năng lượng hạt nhân.

Haverly đề xuất kích nổ bom hạt nhân ở vị trí biệt lập để hạn chế ảnh hưởng. Anh cho rằng hệ lụy phóng xạ ban đầu sẽ “rất nhỏ so với tổn thất do nhà máy nhiệt điện than gây ra” và khu vực ô nhiễm có thể chỉ gói gọn trong vài chục km².

Tuy nhiên, đề xuất này được đánh giá là thiếu nền tảng khoa học vững chắc. Haverly không phải là nhà khí hậu học, nhà địa chất hay chuyên gia hạt nhân, mà là một nghiên cứu sinh về máy tính lượng tử. Bài viết của anh chỉ là bản thảo sơ bộ chưa qua đánh giá học thuật (peer review), được đăng trên hệ thống arXiv.

Phản ứng từ giới chuyên gia

Phản ứng từ cộng đồng khoa học phần lớn là hoài nghi. Các nhà khoa học cảnh báo rằng ngay cả khi bom hạt nhân được kích nổ “an toàn”, hậu quả môi trường, sinh thái và phóng xạ lâu dài là không thể lường trước. Hơn nữa, việc dùng đến vũ khí hạt nhân cho mục tiêu môi trường có thể tạo tiền lệ nguy hiểm.

Nhiều người cũng cho rằng các biện pháp thu giữ carbon, dù hiệu quả đến đâu, không nên được dùng làm lý do để trì hoãn việc giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch – nguyên nhân chính gây phát thải. Nếu quá tập trung vào các giải pháp công nghệ, xã hội có thể né tránh việc thay đổi hành vi và cơ cấu kinh tế – trong khi vẫn để lại hậu quả cho thế hệ sau.

Dù chưa thể xác định mức độ khả thi, đề xuất nổ bom hạt nhân dưới đáy biển nhằm hút CO₂ chắc chắn là lời nhắc đáng sợ về mức độ tuyệt vọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Thay vì đặt hy vọng vào giải pháp tận cùng như vậy, giới chuyên gia cho rằng con đường bền vững hơn vẫn là cắt giảm phát thải tại nguồn và thay đổi thói quen tiêu dùng toàn cầu.