Nhìn đâu cũng thấy video AI rác, quá mệt mỏi

Lê Minh Đức, nhân viên văn phòng tại Hà Nội, nhớ lại cách đây vài tháng anh từng rất thích thú với những video được tạo bởi AI. “Lúc đầu tôi thấy các video vừa sinh động vừa cung cấp thông tin hay. Nhưng bây giờ lên Facebook hay TikTok là gặp toàn clip nhảm, giọng nói giả tạo, nội dung không ra đâu vào đâu,” Đức bức xúc.

Tương tự, chị Phạm Quỳnh Trang, giáo viên tiếng Anh ở Huế, cũng thấy bực bội. Gần đây, mẹ chị gửi một video YouTube kể chuyện một loại thực phẩm chữa bách bệnh, hình ảnh rất thuyết phục. “Mẹ tôi hỏi sao không thấy báo đài nhắc đến. Tôi phải giải thích đó có thể là video dựng từ AI, chưa chắc đúng sự thật,” chị kể.

Chuyện người dân bị lừa vì video giả không còn xa lạ. Mới tuần trước, báo chí Malaysia đưa tin cặp vợ chồng ở Penang lái xe hơn 300 km tới một địa điểm du lịch chỉ để phát hiện nơi đó… không hề tồn tại, mọi hình ảnh họ xem chỉ là sản phẩm do AI tạo ra.

Cơn bùng nổ video AI đến từ hàng loạt công cụ như OpenAI Sora, Google Veo, Runway hay Midjourney. Chỉ cần vài dòng mô tả, người dùng đã có thể biến ý tưởng thành clip lung linh mà không cần máy quay, đạo diễn hay dàn diễn viên đắt đỏ.

“Giờ chẳng cần đoàn phim, bạn chỉ cần gõ câu lệnh rồi chờ vài phút là có video. Nhưng chính vì quá dễ, rác cũng tràn lan,” Tiến sĩ Vũ Hoàng Lâm, giảng viên Công nghệ Thông tin tại TP.HCM, phân tích.

Theo ông Lâm, mạng xã hội như TikTok, Facebook Reels hay YouTube Shorts càng khiến video AI lan nhanh. Nhưng đa phần nội dung chỉ làm cho có, không đầu tư chất lượng, thiếu tính xác thực – hiện tượng được gọi là “AI Slop.”

“Nếu người dùng không viết lệnh (prompt) đủ chi tiết, video dễ thành sản phẩm hời hợt, chỉ dùng để câu view,” ông Lâm nói.

Kỹ sư phần mềm Nguyễn Hải Tùng cũng chỉ ra điểm yếu: “Ngay cả các công cụ tối tân như Sora hay Veo vẫn hay mắc lỗi nhỏ. Có lúc nhân vật thừa ngón tay, hay đồ vật lơ lửng bất hợp lý. Xem kỹ mới thấy rất giả.”

Nguy hiểm nhất, theo ông Lâm, là những video AI có thể trở thành công cụ phát tán tin giả. Ví dụ, một clip dựng chuyện về loại thuốc chữa mọi bệnh có thể khiến người xem tin sái cổ, bỏ điều trị chính thống, tự ý dùng thuốc không rõ nguồn gốc, rất nguy hiểm.

Hơn thế, tiếp xúc liên tục với video thiếu kiểm chứng còn làm người dùng mất dần khả năng phân biệt thật – giả. “Cứ xem video giả mãi thì đến lúc thấy báo chí hay chuyên gia nói cũng nghi ngờ, không biết tin ai nữa,” ông Lâm nói.

Hiện các nền tảng lớn đều siết quy định. Meta yêu cầu dán nhãn nội dung AI trên Facebook, Instagram, Threads. YouTube bắt buộc người đăng clip phải ghi rõ nếu có dùng AI. TikTok thậm chí cấm video AI mang tính lừa đảo, cổ xúy bạo lực hoặc phân biệt đối xử.

Kỹ sư Tùng cho rằng, nguy cơ lớn nhất vẫn là kẻ xấu lợi dụng video AI để lừa đảo. “Người ta có thể tạo video quảng bá sản phẩm xịn, nhưng giao cho khách hàng đồ giả, kém chất lượng. Tệ hơn, trẻ con cũng dễ bị ảnh hưởng, vì những hình ảnh, nhân vật trong video AI không phản ánh đúng thế giới thật,” anh cảnh báo.

Ông Lâm khuyến cáo: “Trước khi tin bất cứ video nào, hãy tự hỏi: Clip này từ kênh nào? Có tên tuổi hay uy tín không? Thông tin có được báo chí hay tổ chức lớn xác nhận không? Nếu kênh còn mới, không rõ ràng, thì nên cảnh giác vì khả năng cao là không đáng tin.”