AI sắp đưa thế giới vào thời kỳ đen tối?

Mo Gawdat – người từng giữ vị trí giám đốc kinh doanh tại Google X (hiện là X Development, thuộc Alphabet) – vừa đưa ra dự báo gây chú ý: trí tuệ nhân tạo sẽ mở ra một thời kỳ “đen tối” kéo dài từ 12 đến 15 năm, bắt đầu vào năm 2027. Điều đáng nói, theo ông, thủ phạm chính không phải là bản thân AI mà là những “sai lầm” và “giá trị lệch lạc” của nhân loại.

Trong một buổi trò chuyện trên podcast “Diary of a CEO”, Gawdat nhận định AI đang phát triển với tốc độ chưa từng có, đe dọa làm xáo trộn các giá trị nền tảng như tự do, sự gắn kết giữa con người, tinh thần trách nhiệm, nhận thức về thực tế và cán cân quyền lực. Những dấu hiệu bất ổn đã xuất hiện từ năm 2024 và sẽ tiếp tục gia tăng trong năm 2026, trước khi đạt đỉnh từ 2027.

Ông cho rằng AI không phải là cỗ máy độc lập có khả năng thống trị nhân loại như phim khoa học viễn tưởng. Thay vào đó, nó giống như tấm gương phóng đại, phản chiếu và khuếch đại những gì vốn có ở con người – bao gồm cả điểm tốt lẫn điểm xấu. Và trong bối cảnh hiện tại, giá trị chi phối xã hội là chủ nghĩa tư bản, nên thay vì giúp giảm tải công việc, AI lại đang được sử dụng để sa thải nhân viên, giảm tuyển dụng và yêu cầu người lao động còn lại làm việc nhiều hơn, tất cả nhằm tối đa hóa lợi nhuận.

Gawdat so sánh tình huống này với những gì đã xảy ra với mạng xã hội và điện thoại di động: ban đầu chúng hứa hẹn kết nối con người và giúp tiết kiệm thời gian, nhưng thực tế lại khiến nhiều người cảm thấy cô đơn hơn và luôn bị “trói” vào công việc 24/7. AI, theo ông, đang lặp lại kịch bản tương tự.

Một mối lo ngại khác là AI đang tiếp tay cho “mặt tối” của nhân loại. Công nghệ này đã bị lạm dụng để tạo video khiêu dâm deepfake, hỗ trợ phát triển vũ khí tự động, thực hiện các vụ lừa đảo tài chính. Theo báo cáo của TRM Labs, các vụ lừa đảo tiền số có ứng dụng AI tăng tới 456% chỉ trong vòng một năm. AI cũng đang được triển khai trong các hệ thống giám sát công cộng quy mô lớn, điển hình là tại Trung Quốc. Ngay cả Mỹ cũng đã sử dụng AI để theo dõi mạng xã hội của người nhập cảnh và du khách.

Dù vậy, Gawdat không hoàn toàn bi quan. Ông cho rằng AI vẫn có thể mang lại lợi ích to lớn, nhất là trong lĩnh vực y học và nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, để tận dụng được tiềm năng này, cần có những quy định rõ ràng, tập trung vào việc ngăn chặn hành vi xấu chứ không cản trở sự phát triển công nghệ. Ông ví AI như chiếc búa – công cụ vốn được tạo ra để đóng đinh nhưng vẫn có thể được dùng để gây hại; luật pháp cần xử lý hành vi gây hại, chứ không cấm chiếc búa.

Theo Gawdat, “chiếc búa AI” đã nằm trong tay con người và sẽ không biến mất. Câu hỏi lớn nhất còn lại là: nhân loại có đủ ý chí và sự tỉnh táo để xây dựng luật lệ bảo vệ chính mình trước khi mọi thứ vượt khỏi tầm kiểm soát hay không.