70% nhân viên công ty này là AI

Tại TP.HCM, không ít công ty đã mạnh tay cắt giảm nhân lực, từ ngành xuất bản đến làm phim và chăm sóc khách hàng, khi trí tuệ nhân tạo (AI) được tích hợp sâu vào quy trình vận hành. Trong cơn bão công nghệ ấy, người lao động buộc phải lựa chọn: thích nghi hoặc bị bỏ lại phía sau.

Doanh nghiệp bắt đầu dỡ bỏ “gánh nặng con người”

Một cuộc cách mạng lặng lẽ nhưng dữ dội đang diễn ra giữa lòng TP.HCM – nơi từng được xem là trung tâm năng động của nền kinh tế tri thức. Vanlangbooks, một đơn vị chuyên xuất bản sách, vừa tái cấu trúc bộ máy bằng cách cắt giảm tới 70% cộng tác viên dịch thuật và 30% biên tập viên – nhường lại chỗ đứng cho AI.

Không phải cảm xúc hay sự tiếc nuối, điều đáng chú ý hơn là chiến lược đằng sau. Theo ông Hoàng Phú Phương, giám đốc xuất bản kiêm tổng biên tập, các công cụ dịch thuật bằng AI đã đạt độ chính xác đến 85%. Điều này đồng nghĩa với việc một đội ngũ biên dịch viên có thể được thay thế chỉ bằng một người duy nhất – người đó không phải là cây viết, mà là người hiệu đính cuối cùng.

Công ty không đơn thuần sa thải, họ “định hình lại tư duy” – chuyển các vị trí còn lại sang phối hợp cùng AI. Nhân sự được yêu cầu học cách làm việc với máy, không còn giữ vị trí trung tâm mà trở thành vệ tinh hỗ trợ cho cỗ máy trí tuệ đang học nhanh hơn từng ngày.

AI trong ngành sáng tạo: Khi tưởng tượng cũng bị số hóa

Không chỉ lĩnh vực sách vở, ngành công nghiệp sáng tạo – vốn được xem là “pháo đài cuối cùng” của con người – cũng đang lung lay. Nga Phạm, một quản lý cấp trung trong ngành sản xuất phim hoạt hình tại TP.HCM, chứng kiến đội ngũ sản xuất của mình rút gọn từ 10 xuống chỉ còn 3 người. Phần còn lại được giao cho AI.

Từ khâu viết kịch bản với ChatGPT, dựng hình ảnh bằng Midjourney, cho đến lồng tiếng nhờ ElevenLabs – toàn bộ quy trình làm phim nay đã trở nên gọn nhẹ nhưng lạnh lùng. Những người từng là nghệ sĩ giờ phải học viết lệnh, viết code hoặc... rời đi.

"Biên kịch hiện là vị trí mong manh nhất", Nga Phạm thẳng thắn. Trong một thế giới mà ý tưởng có thể được AI tái tạo chỉ sau vài giây, sự độc đáo đang bị thử thách.

Người lao động: Tỉnh mộng trước cơn sóng tự động hóa

Câu chuyện của Hoàng Nga – một nhân viên chăm sóc khách hàng trẻ ở Hà Nội – cho thấy mặt trái rõ rệt nhất của làn sóng AI. Công việc tưởng như khó thay thế vì cần cảm xúc, sự tương tác, lại là một trong những lĩnh vực đầu tiên bị loại bỏ.

Chỉ trong vài tháng, công cụ AI được doanh nghiệp đầu tư đã học được cách trả lời tin nhắn khách hàng một cách thuyết phục hơn cả con người. 70% nhân sự bị cắt giảm. Nga là một trong số đó.

Đau đớn và bất ngờ – nhưng không cho phép mình gục ngã, cô gái trẻ quyết định chuyển hướng sang lĩnh vực kinh doanh B2B, nơi tương tác giữa người với người vẫn là ưu thế của con người. Dù vậy, bài học lớn nhất mà cô nhận được là: “Phải học cách sống cùng AI, trước khi bị nó thay thế.”

Không còn là tương lai – AI đang định hình lại hiện tại

Không phải tương lai, không phải cảnh báo – những gì đang diễn ra là hiện thực. Một thực tế lạnh lùng nhưng không thể chối bỏ: AI đang tái định nghĩa khái niệm lao động, buộc con người phải nhìn lại giá trị cốt lõi của mình trong một xã hội vận hành bằng thuật toán.

Điều an ủi là AI vẫn còn khoảng cách lớn với cảm xúc, sự thấu cảm, và chiều sâu sáng tạo – ít nhất là ở thời điểm hiện tại. Nhưng khoảng cách ấy đang bị thu hẹp với tốc độ chóng mặt.

AI không phải kẻ thù. Nhưng nếu không hiểu nó, không dùng nó, chúng ta sẽ trở thành người bị thay thế. Thế giới lao động đang thay đổi, và lựa chọn là của từng cá nhân: chạy đua cùng công nghệ, hay bị bỏ lại phía sau?