Người chuột cống là ai?

Giữa một xã hội ngày càng cạnh tranh và áp lực, không ít người trẻ Trung Quốc đang chọn một lối sống hoàn toàn trái ngược với hình ảnh năng động, đầy tham vọng. Họ từ chối dậy sớm, bỏ qua phòng gym, không còn quan tâm đến sự nghiệp hay các mục tiêu lớn lao. Thay vào đó, họ nằm dài trên giường, sống khép kín, tránh giao tiếp xã hội và… gọi đồ ăn về nhà.

Cộng đồng mạng Trung Quốc đặt cho họ cái tên lạ lùng: “người chuột cống” (rat people) – một cách ví von về cuộc sống thu mình, âm thầm như những con chuột sống dưới cống ngầm.

Từ một video lan truyền đến trào lưu mạng xã hội

Trào lưu “người chuột cống” bắt đầu thu hút sự chú ý từ một đoạn video đăng trên mạng xã hội vào cuối tháng 2. Trong video, một cô gái trẻ ở tỉnh Chiết Giang nằm trên giường suốt nhiều tiếng sau khi thức dậy, chỉ vệ sinh cá nhân, rồi lại tiếp tục ngủ. Cô ăn bữa đầu tiên vào buổi tối và tắm lúc 2 giờ sáng sau khi mở gói hàng từ tuần trước.

“Giống như một con chuột dưới cống, tôi sống thu mình trong bóng tối,” cô chia sẻ. Video nhanh chóng thu hút hơn 400.000 lượt thích và hàng ngàn bình luận bày tỏ sự đồng cảm.

Một người viết: “Tôi thấy chính mình trong vlog này. Không phải ai cũng muốn trở thành hình mẫu thành công.” Nhiều người cho rằng họ quá mệt mỏi với áp lực từ xã hội, và chỉ đơn giản là muốn được sống chậm lại, được “nằm yên” theo đúng nghĩa đen.

Phản ứng với xã hội hay lối sống gây lo ngại?

Khái niệm “người chuột cống” không đơn độc. Nó gợi nhắc đến phong trào “lying flat” (nằm yên) từng làm dậy sóng dư luận Trung Quốc – một cách phản kháng thầm lặng trước những kỳ vọng xã hội quá cao.

Một phụ nữ họ Lin sống tại Bắc Kinh chia sẻ: “Tôi làm việc ở nhà, không tương tác nhiều với đồng nghiệp, cuối tuần chỉ ngủ và chơi game. Tôi không còn nhu cầu tỏ ra nhiệt huyết hay cống hiến. Tôi sống để cảm thấy dễ chịu, không phải để làm hài lòng ai.”

Tại Anh, nơi có nhiều du học sinh Trung Quốc, trào lưu này cũng phổ biến. Trong bối cảnh thời tiết âm u, chi phí sinh hoạt cao và cô đơn xa nhà, nhiều bạn trẻ cũng chọn sống khép kín, coi đó là cách tự bảo vệ sức khỏe tinh thần.

Khi “Chuột Bự” trở thành biểu tượng văn hóa

Không chỉ là một phong trào ảo, trào lưu này còn sinh ra những biểu tượng riêng. Nhân vật hoạt hình “Chuột Bự” (Big Rat) do họa sĩ Sugar Xianbei sáng tạo đã trở thành hình ảnh đại diện cho “người chuột cống”. Tính đến tháng 4, các sản phẩm ăn theo từ nhân vật này đã thu về hơn 1 triệu NDT (~140.000 USD).

Điều đó cho thấy: sự cô lập và mệt mỏi tinh thần đã trở thành cảm giác chung của nhiều người trẻ – đến mức có thể được thương mại hóa như một xu hướng văn hóa.

Một trào lưu cần suy ngẫm

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng việc chọn sống như “người chuột cống” có thể là dấu hiệu của sự kiệt sức tinh thần hơn là sự lựa chọn thực sự.

Ông Zhang Yong – chuyên viên công tác xã hội tại tỉnh Hồ Bắc – cho rằng: “Đây là phản ứng thụ động trước các vấp ngã, là cách nhiều người trẻ cố gắng hồi phục sau tổn thương. Nhưng về lâu dài, đây không phải là lối sống bền vững.”

Ông nhấn mạnh: “Sau thời gian nghỉ ngơi, điều quan trọng là phải tìm lại những điều khiến mình yêu đời và chủ động tái hòa nhập với cuộc sống.”

 “Người chuột cống” không chỉ là một cái tên hài hước hay một xu hướng mạng. Nó phản ánh sâu sắc những khủng hoảng nội tâm, sự mệt mỏi và cô lập của một bộ phận giới trẻ trước những áp lực hiện đại. Trong khi xã hội ngày càng chạy nhanh, có lẽ chúng ta cũng cần lắng nghe những tiếng thở dài trong bóng tối – để hiểu và giúp họ tìm lại ánh sáng từ chính bên trong mình.