Vì sao cứ đụng đến Pi Network là có tranh cãi?

Khi nhắc đến tiền điện tử, hầu hết mọi người sẽ nghĩ đến những blockchain minh bạch, giao dịch phi tập trung và công nghệ đột phá. Thế nhưng, Pi Network lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Không chỉ mập mờ về hệ thống blockchain, thiếu thông tin rõ ràng về đội ngũ phát triển, mà cộng đồng người dùng của Pi còn bị xem là "cuồng tín" đến mức tạo ra những cuộc tranh cãi nảy lửa.

Sau 6 năm chờ đợi, Pi Network thông báo "mở mạng", hứa hẹn cho phép người chơi giao dịch đồng Pi trên thị trường. Tuy nhiên, thay vì trở thành một cú hích trong thế giới tiền số, dự án này lại tiếp tục gây ra làn sóng hoài nghi và những câu hỏi chưa có lời giải đáp.

Hành trình đầy bí ẩn của Pi Network

Ra mắt vào ngày 14/3/2019 bởi Nicolas Kokkalis, Chengdiao Fan và Vince McPhillip (người đã rời bỏ dự án sau bất đồng quan điểm), Pi Network bắt đầu với một ứng dụng di động đơn giản, cho phép người dùng "khai thác" Pi bằng cách đăng nhập và nhấn vào biểu tượng tia sét mỗi ngày.

Một năm sau, dự án bước vào giai đoạn testnet với hy vọng xây dựng một mạng lưới phi tập trung. Đến tháng 12/2021, Pi triển khai "mainnet kín", cho phép giao dịch nội bộ nhưng chưa mở cửa hoàn toàn. Mãi đến năm 2024, dự án mới tuyên bố sẽ "mở mạng". Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, blockchain của Pi vẫn chưa thể hiện rõ tính phi tập trung như những gì đội ngũ phát triển tuyên bố.

Theo thông tin từ Pi Core Team (PCT), dự án có hơn 60 triệu người dùng và 19 triệu người đã xác minh danh tính (KYC). Tuy nhiên, dữ liệu từ các nền tảng kiểm tra blockchain độc lập lại cho thấy số lượng ví hoạt động thực tế thấp hơn rất nhiều, làm dấy lên nghi vấn về sự minh bạch của Pi Network.

Pi Network có thực sự là một blockchain?

Trong thế giới tiền điện tử, quá trình "khai thác" thường gắn liền với việc xác thực giao dịch và bảo vệ mạng lưới thông qua các thuật toán phức tạp. Nhưng với Pi Network, khái niệm "khai thác" chỉ đơn giản là… chạm vào màn hình.

Dự án này sử dụng cơ chế đồng thuận Federated Byzantine Agreement (FBA) của Stellar, trong đó các giao dịch được xác nhận dựa trên "lòng tin" giữa các nhóm nút mạng thay vì sức mạnh tính toán. Vấn đề là, hệ thống này dễ bị thao túng khi không có cơ chế trừng phạt đối với những nút gian lận.

Hơn nữa, blockchain của Pi chưa hoàn toàn phi tập trung. Các nút mainnet vẫn do đội ngũ phát triển Pi kiểm soát, điều này đi ngược lại với nguyên tắc phi tập trung mà blockchain đề cao. Thậm chí, sau 6 năm phát triển, Pi Network vẫn chưa có hợp đồng thông minh (smart contract) – một yếu tố quan trọng để xây dựng hệ sinh thái ứng dụng phi tập trung (dApp).

Các chuyên gia blockchain nhận định rằng, Pi Network đang hoạt động giống một hệ thống tập trung hơn là một blockchain thực thụ. Điều này đặt ra câu hỏi: nếu tất cả giao dịch đều có thể bị kiểm soát bởi một nhóm quản trị, liệu Pi có thực sự là một đồng tiền số đáng tin cậy?

Sự thiếu minh bạch và những nghi vấn về số lượng người dùng

Một trong những yếu tố giúp Pi Network thu hút sự chú ý là lời hứa về "khai thác tiền số miễn phí, không tốn tài nguyên". Nhưng liệu đây có phải là một cơ hội thực sự, hay chỉ là một chiêu trò marketing tinh vi?

Theo một số nguồn tin, số lượng người dùng thực sự của Pi có thể bị phóng đại. Trong khi PCT tuyên bố có 60 triệu người dùng, các nền tảng theo dõi blockchain lại ghi nhận chỉ khoảng 10 triệu ví hoạt động trên mạng Pi vào tháng 2/2024. Đáng chú ý, chỉ khoảng 20.000 ví có hoạt động hàng ngày, cho thấy mức độ tương tác thực tế thấp hơn nhiều so với con số được công bố.

Ngoài ra, quá trình xác minh danh tính (KYC) của Pi Network cũng gây lo ngại về quyền riêng tư. Người dùng phải cung cấp video selfie và giấy tờ tùy thân để hoàn tất KYC, trong khi dữ liệu này lại được xử lý bởi các trình xác thực khu vực hoặc chính những người chơi khác. Điều này làm tăng nguy cơ rò rỉ thông tin cá nhân và lạm dụng dữ liệu.

Tâm lý "cuồng tín" và hiệu ứng gây nghiện của Pi Network

Một trong những lý do khiến Pi Network vẫn thu hút hàng triệu người tham gia là cơ chế hoạt động giống một trò chơi "gây nghiện".

Theo lý thuyết về thói quen trong cuốn Atomic Habits của James Clear, những hành động nhỏ lặp đi lặp lại hàng ngày sẽ hình thành thói quen. Pi Network khai thác chính yếu tố này: chỉ cần đăng nhập và nhấn một nút mỗi ngày, người dùng có cảm giác mình đang "đào" được một tài sản có giá trị trong tương lai.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hành động này không hề giúp xác thực giao dịch hay bảo vệ mạng lưới. Nó chỉ đơn thuần là một công cụ giữ chân người dùng, tạo ra cảm giác tham gia giả tạo.

Thêm vào đó, Pi Network còn xây dựng một cộng đồng theo hướng "cuồng tín". Những người đặt câu hỏi hoặc bày tỏ sự nghi ngờ về dự án thường bị tấn công, công kích trên các diễn đàn. Đây là một dấu hiệu đáng lo ngại, vì những dự án thực sự minh bạch thường khuyến khích thảo luận cởi mở thay vì đàn áp ý kiến trái chiều.

Tranh cãi về giá trị của Pi – Thực hay chỉ là giấc mơ viển vông?

Một trong những cuộc tranh cãi lớn nhất trong cộng đồng Pi Network là về giá trị thực sự của đồng Pi.

Nhiều người tin rằng một đồng Pi có thể đạt 500 – 1.000 USD, thậm chí có cộng đồng tuyên bố "giá trị đồng thuận toàn cầu" của Pi là 314.159 USD (!). Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng đây là con số phi lý.

Pi Network có tổng cung tối đa 100 tỷ Pi, trong đó khoảng 6 tỷ Pi dự kiến được đưa ra thị trường sau khi mở mạng. Nếu mỗi Pi trị giá hàng trăm USD, vốn hóa thị trường của Pi sẽ vượt xa tất cả các loại tiền số lớn nhất hiện nay – một kịch bản hoàn toàn không có cơ sở thực tế.

Pi Network là cơ hội hay chỉ là giấc mơ?

Từ khi ra đời, Pi Network đã thu hút sự quan tâm khổng lồ nhờ lời hứa "khai thác miễn phí". Nhưng sau 6 năm, dự án này vẫn thiếu tính minh bạch, chưa thực sự phi tập trung, và chưa có bất kỳ ứng dụng thực tế nào để chứng minh giá trị của nó.

Mô hình "mời bạn bè để tăng tốc độ khai thác" khiến nhiều người so sánh Pi với một hệ thống đa cấp. Trong khi đó, giá trị thực sự của Pi vẫn là một dấu hỏi lớn, khi mà phần lớn giao dịch vẫn bị kiểm soát bởi đội ngũ phát triển.

Liệu Pi Network có thể trở thành một đồng tiền số thực sự, hay chỉ là một trò chơi khai thác lòng tin? Có lẽ, chỉ thời gian mới có thể trả lời được câu hỏi này.