Meta đứng trước thời khắc sinh tồn

Trong một phiên tòa có thể làm rung chuyển cả thung lũng Silicon, Meta – tập đoàn đứng sau Facebook – đang đối mặt với nguy cơ bị tách đôi, hoặc thậm chí là tách ba, khi hai cái tên lớn Instagram và WhatsApp bị đe dọa phải rời khỏi vòng tay của Mark Zuckerberg.

Câu chuyện không mới, nó đã bắt đầu từ năm 2020 khi Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) chính thức khởi kiện Meta với cáo buộc sử dụng sức mạnh tài chính để thâu tóm các đối thủ tiềm năng và độc chiếm thị trường mạng xã hội. Giờ đây, sau nhiều năm chuẩn bị, vụ kiện đó đã bước vào giai đoạn xét xử. Không ít chuyên gia cho rằng đây là trận chiến sống còn đối với đế chế mà Zuckerberg đã dày công gây dựng.

Những dòng email từ quá khứ trở thành bằng chứng

Mark Zuckerberg đích thân ra tòa và bảo vệ những thương vụ mua lại đình đám là kết quả của tư duy chiến lược dài hạn. Ông cho rằng đó là sự lựa chọn đúng đắn, mang lại lợi ích cho người dùng và giúp Meta phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, FTC đã đưa ra một loạt email nội bộ được viết từ nhiều năm trước, trong đó Zuckerberg thừa nhận sự lo lắng về tốc độ tăng trưởng của Instagram và WhatsApp, cũng như việc Messenger không thể cạnh tranh nổi.

Trong một đoạn email, Zuckerberg viết rằng Instagram phát triển quá nhanh và tốt hơn bất cứ sản phẩm nào mà Facebook đang có, và vì thế công ty quyết định chi một tỷ USD để thâu tóm đối thủ. FTC cho rằng đây không còn là chiến lược kinh doanh đơn thuần, mà là hành vi cố tình loại bỏ mối đe dọa cạnh tranh.

Viễn cảnh mất Instagram và WhatsApp

Nếu thất bại trong vụ kiện này, Meta có thể sẽ buộc phải chia tách Instagram và WhatsApp khỏi tập đoàn. Đây sẽ là một tổn thất không nhỏ. Theo các dự báo, Instagram hiện là cỗ máy kiếm tiền hiệu quả nhất của Meta với doanh thu hơn 37 tỷ USD mỗi năm. Dù Meta không công bố số liệu cụ thể, nhưng nhiều nhà phân tích đồng thuận rằng Instagram mang về doanh thu trên mỗi người dùng cao hơn bất kỳ nền tảng mạng xã hội nào, kể cả Facebook.

WhatsApp, tuy chưa tạo ra nguồn thu đáng kể ở thời điểm hiện tại, nhưng là nền tảng có lượng người dùng hoạt động hằng ngày lớn nhất của Meta và đang được định hướng trở thành công cụ sinh lời mạnh mẽ trong tương lai thông qua các dịch vụ như chatbot và thương mại số.

Giữa vòng xoáy cạnh tranh và chính trị

Điều trớ trêu là trong khi chính phủ Mỹ đang ra sức tìm cách ngăn chặn sự phát triển của TikTok vì lo ngại về an ninh quốc gia, thì cùng lúc đó lại muốn chia nhỏ một doanh nghiệp công nghệ nội địa như Meta. Giám đốc pháp lý của Meta gọi đây là hành động mang tính phá hoại thay vì bảo vệ người tiêu dùng.

Phía FTC thì phản bác rằng mục tiêu của họ không phải là trừng phạt thành công, mà là khôi phục sự cạnh tranh. Theo họ, từ năm 2011, Meta đã thống trị thị trường mạng xã hội, đẩy các đối thủ nhỏ hơn ra khỏi cuộc chơi một cách không công bằng.

Sự phân hóa trong giới chuyên gia

Không phải ai cũng tin rằng FTC sẽ thắng kiện. Các chuyên gia pháp lý cho rằng việc buộc một doanh nghiệp phải chia tách các thương vụ sáp nhập đã được phê duyệt hợp pháp từ hơn một thập kỷ trước là điều chưa từng có tiền lệ. Hơn nữa, sẽ rất khó chứng minh rằng nếu không có các thương vụ ấy, Meta sẽ không thành công như hiện tại.

Dẫu vậy, vụ kiện vẫn tiếp tục và có thể tạo ra bước ngoặt lớn không chỉ cho Meta mà còn cho cả ngành công nghệ Mỹ nói chung. Tương lai của mạng xã hội đang được định hình lại trong phòng xử án, nơi mà lợi ích của hàng tỷ người dùng có thể được cân nhắc song song với quyền lực và tham vọng của những gã khổng lồ công nghệ.