Katie Haun và cuộc chiến vì đồng đô la kỹ thuật số

Năm 2018, khi Bitcoin vẫn chỉ quanh mốc 4.000 USD và bị nhiều người coi là bong bóng, Katie Haun đã bước lên sân khấu ở Mexico City để tranh luận với Paul Krugman – nhà kinh tế đoạt giải Nobel nổi tiếng vì chỉ trích tiền mã hóa. Khi Krugman công kích sự biến động của Bitcoin, Haun lại nói về một khái niệm ít người để ý lúc đó: stablecoin – các đồng tiền kỹ thuật số được neo theo USD.

Krugman bác bỏ ngay. Nhưng sáu năm sau, Haun đang chứng kiến chính ý tưởng ấy vươn mình trở thành trung tâm của một cuộc thay đổi hệ thống tài chính toàn cầu. Stablecoin – từng là thứ “phụ kiện” cho Bitcoin – giờ có tổng giá trị hơn 250 tỷ USD, là chủ nợ trái phiếu chính phủ Mỹ lớn thứ 14 toàn cầu và vượt cả Visa về tổng giá trị giao dịch.

Với nền tảng là một cựu công tố viên tài chính và là người sáng lập tổ điều tra crypto đầu tiên của chính phủ Mỹ, Haun có cách tiếp cận rất khác. Năm 2022, cô rời Andreessen Horowitz – nơi cô từng là nữ đối tác đầu tiên – để lập quỹ riêng Haun Ventures với hơn 1,5 tỷ USD tài sản quản lý. Dù mối quan hệ với a16z dường như đã xa cách, Haun vẫn không ngừng theo đuổi lý tưởng ban đầu: dùng stablecoin để biến blockchain thành hạ tầng tài chính phổ quát.

Với Haun, người Mỹ có thể quen với Venmo, thẻ tín dụng và ngân hàng – nhưng phần lớn thế giới thì không. Ở những nước như Thổ Nhĩ Kỳ hay Argentina, nơi lạm phát và kiểm soát vốn phổ biến, stablecoin chính là đồng tiền dự trữ thực tế. “Người Thổ Nhĩ Kỳ không gọi Tether là crypto – họ gọi nó là tiền,” Haun chia sẻ.

Sự trỗi dậy của stablecoin đã khiến các tập đoàn lớn chú ý. Amazon, Uber, Airbnb, Walmart và thậm chí cả Apple đều đang nghiên cứu cách dùng stablecoin để cắt giảm phí thanh toán hàng tỷ USD mỗi năm. Với một đồng tiền số neo giá USD có thể chuyển nhanh chóng qua blockchain thay vì qua ngân hàng truyền thống, lợi ích là rõ ràng.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình. Các nghị sĩ như Elizabeth Warren cảnh báo stablecoin có thể trở thành công cụ rửa tiền hoặc làm suy yếu kiểm soát tiền tệ. Đặc biệt, việc gia đình cựu Tổng thống Donald Trump phát hành stablecoin riêng đã làm dấy lên lo ngại về lợi ích nhóm, nhất là khi dự luật GENIUS – khuôn khổ pháp lý liên bang đầu tiên cho stablecoin – đang tiến gần tới việc được ký thành luật.

Dù ủng hộ phần lớn nội dung dự luật, Haun không ngần ngại chỉ trích điều khoản cấm stablecoin sinh lời. Cô cho rằng việc cấm phát hành stablecoin có lãi – như một dạng tài khoản tiết kiệm – là thiển cận: “Nếu bạn có tài khoản tiết kiệm mà ngân hàng lấy hết phần lãi và bạn thì không được gì, bạn sẽ thấy bất hợp lý. Stablecoin cũng vậy.”

Haun nhấn mạnh rằng trái với suy nghĩ thông thường, công nghệ blockchain rất dễ truy vết. “99,9% các vụ rửa tiền vẫn dùng hệ thống ngân hàng truyền thống – không phải tiền mã hóa,” cô nói, trích dẫn số liệu từ Bộ Tài chính Mỹ.

Cô cũng nhìn xa hơn: stablecoin chỉ là điểm khởi đầu cho một xu hướng lớn hơn – token hóa tài sản, biến mọi thứ từ quỹ đầu tư, bất động sản đến tín dụng thành tài sản kỹ thuật số giao dịch 24/7 toàn cầu. BlackRock và Franklin Templeton đã bắt đầu. Haun tin những người bình thường, với chỉ 25 USD và một chiếc điện thoại, sẽ có thể đầu tư vào Apple hay Amazon qua blockchain.

“Chỉ vì điều gì đó là tất yếu không có nghĩa nó sẽ đến ngay,” Haun nói. Nhưng cô tin vào con đường mình chọn – con đường mà stablecoin đã mở ra. Khi giới phê bình vẫn hỏi rằng chỉ 2% thanh toán toàn cầu dùng stablecoin, liệu nó có thực sự cần thiết, Haun chỉ mỉm cười. Đó là điều mà mọi công nghệ mới đều phải vượt qua – từ internet cho đến điện thoại di động. Và lần này, cô tin mình sẽ lại đúng.