Đề xuất siết chặt chuyển nhượng nhà ở xã hội sau 5 năm sử dụng

Theo Viện Nghiên cứu thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE), loại hình nhà ở xã hội – vốn được xây dựng để phục vụ người thu nhập thấp – đang dần trở thành kênh đầu tư kiếm lời. Nhiều trường hợp người mua không có nhu cầu ở thực, mà chờ đủ 5 năm để bán lại với giá gấp đôi, gấp ba, khiến nhóm đối tượng cần chỗ ở giá rẻ ngày càng khó tiếp cận.

Trước thực trạng này, VARS IRE cho rằng cần một khung pháp lý chặt chẽ hơn. Cụ thể, sau khi hết thời hạn 5 năm, căn hộ chỉ nên được chuyển nhượng cho người đáp ứng đủ điều kiện mua nhà ở xã hội, đã được cơ quan có thẩm quyền xác nhận. Nếu bán ra ngoài nhóm đối tượng này, chủ sở hữu bắt buộc hoàn trả toàn bộ ưu đãi từ chương trình hỗ trợ.

Đề xuất trên, theo các chuyên gia, vừa đảm bảo công bằng, vừa ngăn chặn hoạt động đầu cơ, giữ đúng ý nghĩa an sinh ban đầu của chính sách.

Trước đó, chuyên gia bất động sản Lê Quốc Kiên cũng từng khuyến nghị cần kiểm soát chặt giao dịch thứ cấp của nhà ở xã hội. Ông cho rằng mức tăng giá sang tay nên được khống chế, tối đa chỉ cao hơn 20% so với giá gốc sau mỗi 5 năm, thay vì tăng gấp 1,5–2 lần ngay khi hết hạn chuyển nhượng như hiện nay. Ông nhấn mạnh: “Chỉ khi thị trường được điều tiết đúng hướng, nhà ở xã hội mới thực sự trở thành mái ấm cho người lao động, thay vì công cụ đầu tư sinh lời.”

Đồng quan điểm, một lãnh đạo doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội tại TP HCM cho rằng giá trị tài sản tăng theo thời gian là điều bình thường, nhưng riêng với phân khúc này, việc sang tay với biên độ quá lớn cho thấy chính sách đang bị lợi dụng. Nhà ở xã hội vốn là công cụ hỗ trợ chỗ ở giá rẻ từ nguồn lực xã hội, do đó không thể để biến thành “cỗ máy in lợi nhuận” cho một nhóm nhỏ.

Theo Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100, người mua nhà ở xã hội không được bán, thế chấp hay cho thuê trong vòng 5 năm kể từ khi hoàn tất thanh toán. Nếu muốn chuyển nhượng sớm, họ chỉ có thể bán lại cho Nhà nước, chủ đầu tư hoặc người đủ điều kiện, với mức giá tối đa bằng giá gốc cộng chi phí sửa chữa. Sau 5 năm, khi đã có giấy chứng nhận, căn hộ được phép giao dịch theo cơ chế thị trường. Chính quy định này khiến nhiều dự án tăng giá đột biến sau thời hạn, có nơi gấp 3–4 lần so với giá gốc.

Các chuyên gia cho rằng, nếu không sớm có biện pháp mạnh tay, nhà ở xã hội sẽ ngày càng xa rời mục tiêu an sinh, và rơi vào tình trạng bị thao túng như một loại hình đầu cơ mới trên thị trường bất động sản.