Đại gia Việt đổ xô trồng và bán sầu riêng

Năm 2024, Việt Nam xuất khẩu sầu riêng đạt hơn 3,2 tỷ USD, tăng 43% so với năm trước và gấp 28 lần trong 5 năm qua. Sầu riêng hiện chiếm tới 46% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước, trở thành một trong những mặt hàng nông sản giá trị nhất.

Lợi nhuận “siêu khủng” khiến sầu riêng không còn là cuộc chơi của nông hộ nhỏ lẻ. Các tập đoàn lớn, đứng đầu là Hoàng Anh Gia Lai và Thaco, cũng tham gia trồng và bán sầu riêng.

Bầu Đức, Chủ tịch HĐQT Hoàng Anh Gia Lai, hiện sở hữu khoảng 2.000 ha sầu riêng, trong đó 1.700 ha ở Lào và 300 ha ở Việt Nam. Ông cho biết chi phí sản xuất sầu riêng chỉ khoảng 5.000-10.000 đồng/kg, trong khi biên lợi nhuận có thể đạt trên 80%. Năm 2024, chỉ với 80 ha thu hoạch, doanh nghiệp đã thu về 200 tỷ đồng. Dự kiến đến cuối 2025, 80% diện tích sẽ cho trái.

Bầu Đức đánh giá Trung Quốc – thị trường chính – sẽ cần ít nhất 7-10 năm để tự cung cấp nếu đầu tư trồng ở nước ngoài. Đây là cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt trong 5 năm tới.

Tương tự, Thaco Agri, thành viên của Tập đoàn Thaco do ông Trần Bá Dương sáng lập, cũng đầu tư vào 2.000 ha sầu riêng ở Việt Nam và Campuchia. Từ tháng 7 đến hết tháng 8/2025, Thaco chính thức đưa sầu riêng Monthong lên kệ đại siêu thị Emart, với sản lượng dự kiến 25-30 tấn mùa vụ này.

Sầu riêng của Thaco được trồng theo tiêu chuẩn Global GAP, xen canh với đồng cỏ chăn nuôi để tối ưu hoá diện tích, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm. Sản lượng mỗi vụ ước đạt 40.000 tấn.

Một doanh nghiệp khác cũng chuyển hướng sang sầu riêng là Công ty CP Đầu tư Cao su Đắk Lắk. Từ diện tích hơn 69 ha, quý IV/2023, doanh nghiệp lần đầu thu về doanh thu hơn 2,5 tỷ đồng từ trái sầu riêng. Hiệu suất lợi nhuận lên đến “1 vốn 6 lời”. Dự kiến năm 2025, công ty sẽ trồng thêm 30 ha để mở rộng sản lượng.

Tuy nhiên, không phải con đường nào cũng bằng phẳng. Dù đạt kim ngạch kỷ lục năm 2024, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam đang chững lại. 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu mặt hàng này chỉ đạt 387 triệu USD, giảm gần 58% so với cùng kỳ. Nguyên nhân chính đến từ việc Trung Quốc – thị trường chiếm 72% – siết chặt kiểm định về dư lượng cadimi và chất vàng O.

Chỉ trong 5 tháng, doanh thu từ thị trường Trung Quốc chỉ còn 278 triệu USD, giảm 67% so với cùng kỳ. Điều này kéo theo tổng kim ngạch rau quả xuất khẩu cũng giảm 14%, xuống còn 2,3 tỷ USD.

Dù vậy, điểm sáng là mặt hàng sầu riêng đông lạnh đang tăng trưởng mạnh, với sản lượng 6 tháng đầu năm đạt hơn 14.200 tấn, gấp 3 lần cùng kỳ.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Vinafruit, Việt Nam đang nỗ lực khắc phục tồn dư chất bảo vệ thực vật và cấp thêm mã vùng trồng cũng như cơ sở đóng gói đạt chuẩn để đáp ứng yêu cầu từ phía Trung Quốc.

Ông Đỗ Hồng Khanh, Chánh văn phòng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết Trung Quốc đã phê duyệt gần 1.000 mã vùng mới, mở ra triển vọng phục hồi xuất khẩu từ quý III, nhất là trong mùa chính vụ từ tháng 8 đến tháng 10.

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh sự phục hồi vẫn phụ thuộc vào việc các doanh nghiệp và nông dân có tuân thủ các cam kết về an toàn thực phẩm hay không. Vi phạm vẫn còn, rủi ro vẫn rất lớn.