Cây khủng long: Hóa thạch sống từng được khủng long gặm giờ đang bên bờ tuyệt chủng

Khi nhắc đến "hóa thạch sống", ta thường nghĩ đến cá mập, cá sấu hay các loài sinh vật cổ xưa khác. Thế nhưng ít ai biết rằng có một loài cây – loài mà những con khủng long từng nhấm nháp hàng trăm triệu năm trước – vẫn còn tồn tại giữa chúng ta. Đó chính là cây thông Wollemi (Wollemia nobilis), được mệnh danh là “cây khủng long”.

Cây thông Wollemi thuộc họ Araucariaceae, họ thực vật cũng bao gồm cây vương miện khỉ (monkey puzzle). Loài cây này có lá hình kim màu xanh sáng và có thể cao tới 40 mét. Vỏ cây dày và có rãnh sâu – một điểm nhận diện đặc trưng của nó. Trong hồ sơ hóa thạch, người ta đã tìm thấy bằng chứng của cây Wollemi tồn tại cách đây khoảng 200 triệu năm, thời điểm khủng long còn thống trị Trái đất.

Tưởng chừng đã tuyệt chủng cách đây từ 70 đến 90 triệu năm, cây Wollemi bất ngờ được phát hiện lại vào năm 1994 bởi nhà thực vật học David Noble trong một hẻm núi biệt lập thuộc Vườn quốc gia Wollemi, bang New South Wales, Úc. Phát hiện này ngay lập tức gây chấn động giới khoa học, bởi đây là một trong những loài thực vật quý hiếm nhất từng được phát hiện còn tồn tại.

Tuy nhiên, cây Wollemi hiện đang rơi vào tình trạng cực kỳ nguy cấp. Chúng chỉ còn khoảng 100 cá thể ngoài tự nhiên và từng suýt bị xóa sổ bởi các vụ cháy rừng kinh hoàng năm 2019-2020 tại miền đông nước Úc. Ngoài ra, chúng cũng dễ bị tổn thương bởi dịch bệnh thực vật.

Để cứu loài cây cổ đại này khỏi nguy cơ biến mất vĩnh viễn, các nhà bảo tồn đã triển khai chương trình nhân giống Wollemi với đa dạng di truyền cao. Một số cây non đã được gửi tới các vườn thực vật trên khắp thế giới nhằm tạo thành một “siêu bộ sưu tập” (metacollection) – nơi các tổ chức phối hợp chăm sóc và nghiên cứu loài cây này để đối phó với biến đổi khí hậu.

Những nỗ lực đó đang bắt đầu mang lại kết quả. Tháng 4 năm nay, một cây Wollemi được một cặp vợ chồng người Anh mua từ năm 2010 với giá 70 bảng Anh (tương đương 90 USD) đã lần đầu tiên đơm hoa kết trái. Đây có thể là nguồn hạt giống quý giá cho thế hệ cây khủng long tiếp theo – những cá thể mang ký ức thời tiền sử bước vào tương lai.