Cà phê thế giới đổi chiều: Nam Mỹ suy yếu, Việt Nam và Uganda trỗi dậy

Tháng 7/2025, xuất khẩu cà phê toàn cầu đạt 11,6 triệu bao, giảm 1,6% so với cùng kỳ năm trước. Tính trong 10 tháng đầu niên vụ 2024–2025, lượng xuất khẩu đạt 115,6 triệu bao, giảm nhẹ 0,3%. Mặc dù mức giảm không quá lớn, nhưng số liệu cho thấy thị trường cà phê đang có sự dịch chuyển rõ rệt, với sự trỗi dậy của nhiều quốc gia ngoài Nam Mỹ.

Cà phê nhân xanh – mặt hàng xuất khẩu chủ lực – tiếp tục chịu áp lực lớn. Riêng trong tháng 7, khối lượng xuất khẩu chỉ đạt 10,3 triệu bao, giảm 0,7%. Lũy kế 10 tháng, con số này xuống còn 102,2 triệu bao, giảm 2,5% và đây đã là tháng thứ 6 liên tiếp ghi nhận tăng trưởng âm. Điều này phần nào xuất phát từ mức nền quá cao của niên vụ trước, khi xuất khẩu cà phê toàn cầu chạm kỷ lục 125,4 triệu bao, tăng tới 12,4% so với niên vụ trước đó.

Nam Mỹ, vốn chiếm vai trò thống lĩnh trong ngành cà phê thế giới, đang rơi vào giai đoạn khó khăn. Tháng 7/2025, xuất khẩu toàn khu vực chỉ đạt 4,4 triệu bao, giảm tới 18,5% so với cùng kỳ và là tháng thứ 9 liên tiếp đi xuống. Thị phần Nam Mỹ trong tổng xuất khẩu cà phê toàn cầu rơi từ 46,5% xuống còn 38,5%. Brazil – quốc gia dẫn đầu thế giới về cà phê – ghi nhận mức sụt giảm mạnh nhất với 2,7 triệu bao, thấp hơn 28,6% so với năm trước. Ngoài yếu tố mùa vụ, tình trạng ách tắc kéo dài tại cảng Santos cũng khiến cà phê Brazil khó đưa ra thị trường, làm gia tăng áp lực nguồn cung toàn cầu.

Trái ngược với Nam Mỹ, nhiều khu vực khác lại đang trỗi dậy mạnh mẽ. Tại châu Á, Việt Nam là điểm sáng lớn nhất khi xuất khẩu tháng 7 đạt 1,7 triệu bao, tăng tới 29,4% so với cùng kỳ. Đây là sự hồi phục ấn tượng so với mức xuất khẩu chạm đáy vào tháng 7/2024, thấp nhất kể từ năm 2010. Indonesia cũng góp phần quan trọng, với xuất khẩu 1 triệu bao, tăng 20,4%. Nhờ vụ mùa bội thu, tính trong 10 tháng, Indonesia đã đưa ra thị trường 7,9 triệu bao, tăng 53% so với cùng kỳ.

Châu Phi cũng chứng kiến sự khởi sắc. Xuất khẩu cà phê tháng 7 đạt 2 triệu bao, tăng 4,4%. Trong đó, Uganda gây bất ngờ lớn khi xuất khẩu tăng 51,4%, đạt hơn 1 triệu bao. Ethiopia cũng duy trì được đà tăng trưởng với mức 12,5%, đạt khoảng 0,8 triệu bao. Tuy nhiên, sự suy giảm từ Bờ Biển Ngà và Kenya khiến mức tăng chung của châu Phi chưa thực sự bứt phá.

Ở khu vực Trung Mỹ và Mexico, xuất khẩu tháng 7 đạt 1,6 triệu bao, tăng 7,2% so với cùng kỳ. Honduras và Nicaragua là hai điểm sáng khi tổng lượng xuất khẩu tăng tới 19,1%. Sau giai đoạn đầy khó khăn, khu vực này đang dần lấy lại sức bật để quay lại đường đua xuất khẩu cà phê.

Một điểm đáng chú ý là xu hướng xuất khẩu cà phê chế biến sâu ngày càng rõ rệt. Thay vì phụ thuộc vào cà phê nhân xanh, nhiều quốc gia đẩy mạnh xuất khẩu cà phê hòa tan và rang xay. Trong 10 tháng đầu niên vụ, tỷ trọng cà phê hòa tan trong tổng xuất khẩu đã tăng lên 11,1%, so với mức 9% của cùng kỳ trước. Việt Nam, Ấn Độ và Mexico là những quốc gia đang đầu tư mạnh vào lĩnh vực này. Riêng Việt Nam đã bổ sung thêm gần 2 triệu bao công suất cà phê hòa tan, còn Mexico hưởng lợi từ việc Nestlé đưa vào vận hành một nhà máy mới. Brazil vẫn dẫn đầu về cà phê hòa tan, nhưng cà phê rang lại chưa có bước tiến khi xuất khẩu giảm hơn 60%.

Nhìn chung, cán cân cà phê thế giới đang thay đổi. Nếu như trước đây thị trường gần như phụ thuộc hoàn toàn vào Nam Mỹ, đặc biệt là Brazil, thì nay Việt Nam, Uganda và Indonesia đang dần trở thành động lực tăng trưởng mới. Trong bối cảnh thị trường quốc tế biến động khó lường, sự đa dạng hóa nguồn cung này được kỳ vọng sẽ giúp ngành cà phê toàn cầu giảm bớt rủi ro, đồng thời mở ra một trục cung ứng mới trải dài từ châu Á đến châu Phi.