Xuất khẩu thủy sản hướng tới mốc 11 tỷ USD

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết đà tăng trưởng xuất khẩu đã có dấu hiệu chậm lại từ quý III. Nguyên nhân lớn nhất đến từ việc Mỹ áp thuế đối ứng, khiến nhiều doanh nghiệp xuất hàng sang thị trường này gặp khó khăn về chi phí, lợi nhuận và kế hoạch sản xuất.

Tuy nhiên, mức giảm của thị trường Mỹ không khiến toàn ngành suy yếu. Các nhóm sản phẩm chủ lực như tôm và cá tra vẫn duy trì được đà tăng ở nhiều thị trường khác, tạo điểm tựa quan trọng để xuất khẩu cả năm có thể hoàn thành mục tiêu 11 tỷ USD – con số tương ứng mức tăng trưởng từ 10 đến 15% so với năm trước.

Theo dữ liệu của VASEP, kim ngạch sang Mỹ trong 10 tháng đầu năm đạt 1,66 tỷ USD, vẫn tăng so với cùng kỳ nhưng đã bắt đầu đi xuống từ quý III. Tôm và cá tra – hai mặt hàng truyền thống của doanh nghiệp Việt – giảm rõ rệt trong tháng 9 và 10 do ảnh hưởng trực tiếp từ thuế đối ứng.

Ngược lại, thị trường Trung Quốc tiếp tục trở thành điểm sáng nổi bật. Trong 10 tháng, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này đã vượt 2 tỷ USD, tăng 32%. Nhu cầu lớn đối với tôm hùm, cua sống và các loại cá biển giúp doanh nghiệp tận dụng tốt mùa tiêu thụ dịp cuối năm. Giới chuyên môn nhận định Trung Quốc đang trở thành một trong những động lực quan trọng nhất của thủy sản Việt Nam.

Bên cạnh đó, khu vực CPTPP ghi nhận tốc độ tăng trưởng tích cực, đặc biệt ở Canada, Australia và Nhật Bản. Lợi thế về thuế quan và khả năng tiếp cận thị trường nhanh chóng giúp doanh nghiệp Việt tận dụng tốt cơ hội, mở rộng đơn hàng trong các tháng cuối năm. Riêng thị trường EU chi gần một tỷ USD cho thủy sản Việt, trong khi Hàn Quốc tăng trưởng hai chữ số với kim ngạch 725 triệu USD.

Trong cơ cấu mặt hàng, tôm tiếp tục là “đầu tàu”, mang về hơn 3,9 tỷ USD trong 10 tháng. Cá tra đứng thứ hai với 1,8 tỷ USD. Riêng cá ngừ vẫn chịu sức ép từ cạnh tranh và nhu cầu chậm lại, khiến kim ngạch giảm 4% so với cùng kỳ.

Dù kết quả năm nay khá tích cực, VASEP đánh giá triển vọng 2026 vẫn còn nhiều rủi ro. Các yếu tố như thuế đối ứng của Mỹ, Đạo luật Bảo vệ Động vật biển có vú (MMPA) và khả năng châu Âu duy trì thẻ vàng IUU tiếp tục là gánh nặng lớn. Ngoài ra, áp lực cạnh tranh từ Ấn Độ, Ecuador và Indonesia ngày càng rõ rệt khi mức giá tôm của Việt Nam cao hơn nhiều thị trường khác.

Báo cáo của Agriseco cho thấy doanh nghiệp Việt gặp bất lợi khi giá thành tôm cao hơn đối thủ. Những thị trường chấp nhận giá cao như Mỹ, Nhật Bản hay EU lại đặt yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng, kiểm soát kháng sinh và quy trình sản xuất, khiến nỗ lực bám thị trường của doanh nghiệp thêm phần thách thức.

Việc Mỹ giảm thuế đối ứng xuống 20% được xem là tín hiệu tích cực. Mức này không quá cao so với Ecuador (15%) và Indonesia (19%), đồng thời vẫn thấp hơn rủi ro mà Ấn Độ đang đối mặt. Tuy vậy, nỗi lo lớn nhất chính là khả năng bị điều tra chống bán phá giá. Nếu mức thuế 35% được áp từ cuối năm 2025, nhiều doanh nghiệp có thể chịu ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt là nhóm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.

Dù vậy, với việc các thị trường châu Á và CPTPP tăng trưởng ổn định, ngành thủy sản vẫn có cơ sở để kỳ vọng một năm 2025 kết thúc với con số tích cực. Mốc 11 tỷ USD không chỉ mang ý nghĩa về mặt kim ngạch, mà còn thể hiện khả năng thích ứng của doanh nghiệp Việt trước sức ép thuế quan và cạnh tranh toàn cầu.