Việt Nam và tiềm năng phát triển Ngành vi mạch bán dẫn: Cơ hội và thách thức

Thực trạng và tiềm năng phát triển ngành vi mạch bán dẫn ở Việt Nam

Vi mạch bán dẫn, hay còn gọi là chip, là thành phần cốt lõi của hầu hết các thiết bị điện tử hiện đại. Chúng xuất hiện trong mọi thứ, từ điện thoại thông minh, máy tính xách tay, đến ô tô và thiết bị y tế. Không có vi mạch bán dẫn, thế giới không thể có những tiến bộ công nghệ như trí tuệ nhân tạo, 5G, hay xe tự lái.

Các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, và Hàn Quốc đã đầu tư hàng tỷ USD vào ngành công nghiệp này để giữ vững vị thế dẫn đầu. Theo Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn (SIA), ngành công nghiệp này đã tạo ra doanh thu toàn cầu lên đến 555,9 tỷ USD trong năm 2021, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế và công nghệ của các nước phát triển.

Ngành vi mạch bán dẫn tạo ra  555,9 tỷ USD trong năm 2021. Ảnh minh họa

Ngành vi mạch bán dẫn hiện nay đóng vai trò trọng yếu trong sự phát triển của nhiều ngành công nghiệp và nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là ở các quốc gia có nền công nghệ tiên tiến như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore. Đây là lĩnh vực then chốt trong sản xuất các thiết bị điện tử, viễn thông, và công nghệ thông tin. Vi mạch bán dẫn được ví như "bộ não" điều khiển các thiết bị, từ điện thoại thông minh đến hệ thống xe tự lái, giúp kết nối hàng tỷ thiết bị và con người trên toàn thế giới.

Tại Việt Nam, vi mạch bán dẫn cũng đã được lựa chọn là một trong những ngành công nghiệp chủ lực quốc gia. Sản phẩm điện tử, tin học — đầu cuối của vi mạch — hiện đóng góp khoảng 20% GDP của cả nước. Chính phủ Việt Nam mới đây đã phê duyệt chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050” với mục tiêu đào tạo ít nhất 50.000 nhân lực trình độ từ đại học trở lên.

Theo ông Nguyễn Phúc Vinh, Ủy viên Ban chấp hành Hội Công nghệ Vi mạch Bán dẫn TP.HCM, ngành vi mạch bán dẫn tại Việt Nam có tiềm năng rất lớn nhờ vào năng lực và sự chuyên cần, tỉ mỉ của người lao động Việt Nam. Đây là một ngành mang lại thu nhập cao, với mức lương cho những kỹ sư có kinh nghiệm lên đến khoảng 2 tỷ đồng mỗi năm. Theo ước tính, đến năm 2030, thế giới sẽ cần khoảng 900.000 kỹ sư bán dẫn mới, trong khi trung bình mỗi lao động ngành bán dẫn tạo ra doanh thu gần 7 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Phúc Vinh, Ủy viên Ban chấp hành Hội Công nghệ Vi mạch Bán dẫn TP.HCM chia sẻ tại Hội nghị xúc tiến ngành vi mạch bán dẫn TP. Hồ Chí Minh

Còn theo ông Nguyễn Anh Thi, Trưởng ban Quản lý Khu Công nghệ cao TP.HCM nhận định, hiện TP.HCM cần củng cố hệ sinh thái ngành vi mạch, thu hút đầu tư nước ngoài và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Đặc biệt, việc xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện thể chế để cạnh tranh với các nước trong khu vực là điều hết sức cần thiết. Ông Thi cũng nhấn mạnh rằng, TP.HCM đóng vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước, nên cần phải chủ động xây dựng chuỗi giá trị và sẵn sàng các điều kiện để phát triển ngành công nghiệp này.

Ông Nguyễn Anh Thi, Trưởng ban Quản lý Khu Công nghệ cao TP.HCM chia sẻ tại Hội nghị.

Mô hình Fabless và công nghệ MEMS mở ra hướng phát triển mới

Ông Võ Hữu Hải, chuyên gia về Fabless và chip PMIC, cho biết mô hình Fabless hiện được 90% công ty sản xuất chip trên thế giới áp dụng. Đây là mô hình sản xuất vi mạch không cần sở hữu nhà máy mà chỉ tập trung vào nghiên cứu, thiết kế và tiếp thị. Mô hình này mang lại lợi nhuận cao, khoảng 50-60%, so với các hình thức sản xuất truyền thống. Điều này đặc biệt phù hợp với Việt Nam, khi chi phí đầu tư thấp hơn nhưng vẫn đảm bảo lợi nhuận và chất lượng sản phẩm.

Ông Võ Hữu Hải, chuyên gia về Fabless và chip PMIC trình bày về mô hình Fabless

Bên cạnh đó, công nghệ MEMS (Micro-Electro-Mechanical Systems) cũng được xem là một trong những giải pháp đột phá giúp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. MEMS là công nghệ tích hợp các linh kiện điện tử và cơ khí trên một con chip siêu nhỏ, tạo nên những "cỗ máy tí hon" có khả năng cảm nhận và xử lý thông tin với độ chính xác cao. Những sản phẩm ứng dụng MEMS như cảm biến khí, cảm biến nhiệt độ, áp suất được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp ô tô, y tế và tự động hóa.

Sản phẩm MEMS Wafer và Die MEMS của Siargo Ltd thiết kế, chế tạo

Sản phẩm Cảm biến ứng dụng công nghệ MEMS của Siargo Ltd trong lĩnh vực y tế, công nghiệp và dân dụng

Với những chính sách đúng đắn và sự đầu tư hợp lý, ngành vi mạch bán dẫn có thể giúp Việt Nam tạo nên một bước đột phá trong ngành công nghệ cao. Sự phát triển của ngành sẽ không chỉ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế mà còn mở ra những cơ hội việc làm chất lượng cao cho người lao động. Điều này đồng nghĩa với việc Việt Nam có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao vị thế và năng lực cạnh tranh của mình trên thị trường quốc tế.

Ông Tom Nguyễn – Phó Chủ tịch Bộ phận kinh doanh của Siargo Ltd trình bày các giải pháp MEMS Sensor với Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh