Sự bảo thủ đang kéo lùi Manchester United

Cuộc chia tay sớm ở League Cup không phải một tai nạn đơn lẻ. Nó là hệ quả của cả một chuỗi cảnh báo. Từ vòng trước ở Premier League 2025/26, MU cho thấy họ dễ bị bẻ gãy ngay khu trung tuyến. Khi gặp Grimsby Town, vấn đề tăng cấp độ rõ ràng. Đội bóng áo đỏ nhập cuộc chậm, để đối thủ dẫn hai bàn, rồi chạy theo trận đấu trong trạng thái lúng túng. Những pha lên bóng thiếu tổ chức, những lần chuyển đổi trạng thái rời rạc và sự phụ thuộc vào khoảnh khắc cá nhân khiến mọi nỗ lực gỡ gạc trở nên nặng nề.

Cốt lõi nằm ở triết lý của Ruben Amorim. Ông trung thành với cấu trúc năm hậu vệ cùng hai tiền vệ trụ. Trong sơ đồ 3-4-2-1, bộ đôi tiền vệ thường bị kéo giãn quá rộng để che hành lang hai cánh, còn khoảng không giữa họ lại bị đối thủ đánh thẳng vào. Sự thiếu người ở tuyến giữa khiến MU luôn lép vế trong tranh chấp nhịp độ, dẫn tới mất kiểm soát bóng và không thể định hình khoảng cách đội hình hợp lý. Khi không kiểm soát được nhịp, pressing tầm cao trở thành con dao hai lưỡi, còn khối phòng ngự tụt lùi thì thiếu lớp bọc từ xa.

Grimsby chuẩn bị tốt đúng vào vết nứt đó. Họ dám đẩy cao để gây áp lực lên ba trung vệ khi bóng đang ở nửa sân MU, đồng thời nhắm vào khoảng trống sau lưng hai wing-back. Mỗi khi bóng bật ra khu “nội tuyến”, đội hạng dưới lập tức cài người để đè quân số ở trung lộ. Mọi thứ diễn ra giản dị, nhưng hiệu quả. Những pha thoát pressing của MU thiếu sự phối hợp ba người ở cự ly ngắn, thiếu tiền vệ xoay trụ nhận bóng. Thay vì chèn ép đối thủ, “Quỷ đỏ” lại là đội bị bóp nghẹt.

Câu chuyện này không mới. Sau trận hòa Fulham gần đây, Marco Silva từng nói về việc áp đảo trung tuyến bằng ba người cộng thêm một cầu thủ biên bó vào. Đó là công thức phổ biến ở Premier League, nơi các đội ngày càng tinh quái trong việc tạo ưu thế số học ở giữa sân. Khi MU chỉ bố trí hai tiền vệ, họ luôn rơi vào tình cảnh chạy theo trái bóng, và hậu quả là những đường chuyền dọc tuyến thiếu chất lượng, những pha phát triển bóng bị bẻ gãy ngay từ nửa sân nhà.

Cá nhân mắc lỗi là điều dễ thấy. Andre Onana sai lầm, Diogo Dalot thiếu tập trung, Manuel Ugarte bị kéo ra biên nhiều lần. Nhưng một cấu trúc tốt sinh ra để bảo vệ cầu thủ. Khi cấu trúc tệ, sai lầm cá nhân bị phóng đại. Tại Old Trafford lúc này, hệ thống không che chắn nhược điểm, mà còn làm nhược điểm lộ rõ hơn. Ngoại trừ các trung vệ, hiếm ai được dùng đúng điểm mạnh. Tiền vệ công phải lùi sâu vì đội thiếu người ở giữa. Tiền đạo bị bỏ rơi vì tuyến hai không bơm bóng kịp thời. Những pha băng cắt của Bruno Fernandes mất đất diễn vì thiếu tầng hỗ trợ ở hành lang nửa sân.

Vì sao Amorim không thay đổi. Đó là câu hỏi lặp lại sau mỗi vòng đấu. Với chất liệu nhân sự hiện tại, một hệ thống bốn hậu vệ cùng bộ ba tiền vệ cơ động có thể mang lại sự cân bằng. Khi MU có Bruno Fernandes, họ cần một “mặt phẳng” ở giữa sân, gồm một số 6 giữ vị trí, một số 8 có thể xoay trở ở phạm vi hẹp và một số 10 linh hoạt hoạt động giữa các tuyến. Khi đó, các wing-back không phải gánh quá nhiều việc lên xuống, còn trung vệ có thêm điểm tựa để luân chuyển bóng vào trung lộ thay vì buộc phải phất dài ra biên.

Sự cố chấp đến từ niềm tin vào mô hình đã thành công ở một môi trường khác. Amorim từng thăng hoa với sơ đồ ba trung vệ tại Bồ Đào Nha. Nhưng Premier League 2025/26 là câu chuyện khác hẳn. Nhịp độ cao, cường độ pressing dày đặc, khoảng trống bị bịt rất nhanh. Một hệ thống không linh hoạt sẽ sớm bị giải mã. MU đang sống trong bức tường đó. Họ đá như thể mỗi trận là bản sao mờ của trận trước, các nhóm phối hợp không đổi, điểm phát triển bóng không đổi, nhịp tempo không đổi. Khi đối thủ học thuộc, mọi thứ trở nên nặng nề.

So sánh là điều khó tránh khỏi. Thomas Frank tại Tottenham thay đổi sơ đồ theo đối thủ. Arne Slot ở Liverpool tinh chỉnh chiều cao khối pressing theo từng hiệp đấu. Họ xây dựng lối chơi xoay quanh điểm mạnh tập thể, thay vì ép cầu thủ vào một khuôn. MU lại đi theo chiều ngược. Khi Bruno Fernandes bị biến thành “vật tế thần” ở mùa trước, phần đông quên mất rằng không có cấu trúc phù hợp thì sáng tạo cá nhân cũng rơi rụng. Trận thua Grimsby Town giúp điều đó lộ diện rõ ràng. Khi toàn hệ thống rệu rã, rất khó đổ lỗi cho một cái tên.

Niềm tin của người hâm mộ MU vì thế bị bào mòn. Những khán đài Old Trafford nổi tiếng vì sức ép và sự kiên nhẫn, giờ liên tục chứng kiến những hiệp đấu uể oải. Khủng hoảng niềm tin không chỉ nằm ở kết quả, mà nằm ở cảm giác đội bóng thiếu một kế hoạch thuyết phục. Người hâm mộ cần nhìn thấy hướng đi cụ thể, những điều chỉnh cụ thể, những nhóm bài tấn công được tập luyện kỹ lưỡng. Khi mọi thứ cứ lặp lại, thất vọng tăng dần theo cấp số nhân.

Nếu thay đổi, Amorim nên thay đổi từ đâu. Trước hết là trung tuyến. MU cần ba người giữa sân để thoát pressing và cầm nhịp. Một số 6 đứng trục điều phối chuyền một chạm, một số 8 biết bao bọc hai biên, một số 10 di chuyển giữa các khoảng trống. Điều thứ hai là hành lang nửa sân. Đưa bóng vào “half-space” bằng tam giác hậu vệ, tiền vệ, tiền đạo sẽ giúp phá lớp pressing đầu tiên. Điều thứ ba là vai trò của hậu vệ biên. Thay vì buộc wing-back phải vừa chạy biên vừa làm tiền vệ, hãy tách vai trò rõ ràng. Khi có bốn hậu vệ, một biên dâng cao luân phiên với biên còn lại giữ vị trí, đảm bảo đội hình luôn có năm người ở phía sau bóng trong các pha chuyển đổi.

Phòng ngự cũng cần điều chỉnh. Với cấu trúc hiện tại, MU thường pressing cao trong khi khoảng cách giữa khối pressing và hàng thủ quá lớn. Khi đối thủ vượt qua lớp đầu tiên, họ lập tức có khoảng trống để chạy vào lưng trung vệ. Giải pháp là đồng bộ chiều cao giữa các tuyến, không dâng cao nếu tuyến giữa chưa kịp bít các đường chuyền thẳng vào trung lộ. Nếu cần, chấp nhận kéo thấp khối đội hình trong 10 đến 15 phút để tái tạo nhịp và sự bình tĩnh trước khi tăng tốc trở lại.

Tấn công cần một mẫu số chung. MU đang thiếu những bài bản định danh, ví dụ những pha tấn công đảo cánh nhanh trong ba nhịp, những cú nhả bóng vào mé trong để người thứ ba băng lên dứt điểm, hay các miếng đánh cố định đa dạng. Khi không có các mô thức lặp lại, bàn thắng phụ thuộc quá nhiều vào cảm hứng. Cảm hứng là món quà quý, nhưng không thể là kế hoạch cho cả mùa giải ở Premier League 2025/26.

Tâm lý cũng là phần quan trọng của cấu trúc. Một hệ thống rõ ràng giúp cầu thủ tự tin hơn, bởi họ biết mình phải đứng ở đâu, làm gì khi bóng nằm ở từng khu vực. Khi cấu trúc mơ hồ, cầu thủ dễ mắc lỗi. Onana không thể một mình vá hết những khoảng trống trước mặt. Trung vệ không thể vừa bọc lót cho wing-back vừa lao lên cắt đường chuyền chéo sân. Tiền vệ không thể đồng thời là người tổ chức và người kết thúc. Bóng đá đỉnh cao là trò chơi của chuyên môn hóa trong một bộ khung linh hoạt.

Sức ép dành cho Ruben Amorim đang lên cao. Lịch thi đấu không chờ đợi. Trận gặp Burnley vào ngày 30 tháng 8 là một mốc kiểm tra sự thay đổi. Người hâm mộ MU không chỉ cần một chiến thắng, họ cần thấy một kế hoạch mới. Họ muốn thấy bốn hậu vệ kết hợp ba tiền vệ hoạt động nhịp nhàng, muốn thấy pressing được kích hoạt theo tín hiệu thống nhất, muốn thấy các nhóm phối hợp ba người xuất hiện đều đặn ở mỗi hành lang. Chỉ khi thay đổi, niềm tin mới trở lại.

Nếu tiếp tục lặp đi lặp lại cùng một phương án và chờ đợi kết quả khác, MU sẽ còn phải lãnh thêm những đêm buồn như trước Grimsby Town. League Cup chỉ là chiếc gương nhỏ. Premier League 2025/26 mới là tấm gương lớn. Ở đó, mọi thiếu sót bị soi rõ hơn, mọi điểm yếu bị khai thác triệt để hơn. Sự bảo thủ có thể tạo cảm giác an toàn cho ban huấn luyện, nhưng nó đang lấy đi tương lai của đội bóng.

Không đội bóng lớn nào vươn lên bằng cách phớt lờ thực tế. MU cần một khởi đầu lại ngay bây giờ, bắt đầu từ việc can đảm đặt câu hỏi với chính những niềm tin chiến thuật đã trở thành thói quen. Amorim cần chứng minh ông là người biết học hỏi, dám điều chỉnh, dám từ bỏ những gì không còn phù hợp. Khi đó, Old Trafford mới có cơ hội khôi phục khí chất từng khiến cả châu Âu nể sợ.

Grimsby Town mang đến một cú tát thức tỉnh. Vấn đề không phải chỉ là thất bại ở loạt luân lưu, mà là cách MU để đối thủ hạng dưới dẫn dắt nhịp chơi trong hơn một giờ đồng hồ. Nếu không muốn sống trong nỗi ám ảnh ấy mỗi cuối tuần, nếu không muốn sớm nói lời tạm biệt với các mục tiêu lớn, MU buộc phải thoát khỏi cái vòng kim cô mang tên bảo thủ. Và chỉ có một người đủ quyền để tháo nó ra, đó là Ruben Amorim.