“Nuôi tôi” là trào lưu gì?

Thời gian gần đây, mạng xã hội Việt Nam bỗng trở nên rộn ràng với những bài đăng đầy tính trào lộng về một “dự án” mang tên Nuôi Tôi. Đây không phải là một chương trình thiện nguyện thật sự, mà là cách cư dân mạng mượn tiếng cười để phản ánh sự hoài nghi về tính minh bạch của các tổ chức kêu gọi đóng góp cộng đồng.

Trong các bài viết được chia sẻ rộng rãi, “dự án Nuôi Tôi” được mô tả như một hình thức gây quỹ… nuôi chính chủ nhân bài đăng. Nội dung thường xoay quanh ý tưởng nếu có ai chịu chu cấp, người được “nuôi” sẽ không phải lao động vất vả nữa. Từ đó, hàng loạt “công thức gây quỹ” mang tính đùa vui xuất hiện, như đóng góp 50.000 đồng mỗi tháng hoặc tài trợ các gói hỗ trợ “cơm ngày hai bữa”, thậm chí “thỉnh thoảng cho tiền son phấn”.

Một bài đăng nổi bật trên nền tảng Threads còn hài hước mô tả một “bản kế hoạch kêu gọi tài trợ”, trong đó người viết cam kết cập nhật thông tin minh bạch, gửi thư cảm ơn và đặt mốc quyên góp đầu tiên là 1 triệu đồng. Những cú pháp này được tạo dựng có chủ đích, nhằm mô phỏng lại cách vận hành của các dự án thiện nguyện thực tế, nhưng đặt trong bối cảnh trào phúng.

Làn sóng này lan rộng bởi nó chạm đúng tâm lý của nhiều người dùng mạng xã hội: sự hoài nghi khi chứng kiến một số tổ chức thiện nguyện bị chất vấn về cách chi tiêu nhưng vẫn nhận được sự tin tưởng lớn từ cộng đồng. Từ đó, các phiên bản chế như “Nuôi Tôi” trở thành phương tiện để cư dân mạng bày tỏ thái độ, đồng thời tạo ra những khoảnh khắc giải trí hài hước.

Không dừng lại ở một mô-típ, hiện tượng này nhanh chóng sinh ra nhiều biến thể. “Nuôi Freelancer” dành cho những người làm nghề tự do đang thất nghiệp; “Nuôi mèo của tôi” dành cho các con sen luôn "cạn ví" vì thú cưng; hay các phiên bản khác mang màu sắc cá nhân hóa theo từng cộng đồng online. Dù chỉ mang tính giải trí, những “dự án” này lại thể hiện rất rõ sự nhạy bén trong việc dùng tiếng cười để bình luận các vấn đề xã hội.

Phong trào “Nuôi Tôi” xuất hiện trong bối cảnh dự án thiện nguyện Nuôi Em được chú ý trở lại. Nuôi Em là chương trình do Hoàng Hoa Trung và nhóm Ánh sáng núi rừng thành lập từ năm 2014, bắt đầu bằng mô hình hỗ trợ bữa trưa cho 40 trẻ tại Mường Nhé (Điện Biên). Từ năm 2018, dự án chuyển sang hình thức “một nuôi một”, với mức đóng góp 1.450.000 đồng/năm cho mỗi mã NE, áp dụng cho trẻ 3–5 tuổi và học sinh tiểu học, trung học chưa được hỗ trợ bữa ăn.

Trong khi Nuôi Em là một dự án có thật và mang mục tiêu thiện nguyện rõ ràng, sự bùng nổ của “Nuôi Tôi” lại cho thấy phản ứng của cộng đồng trước bất kỳ dấu hiệu thiếu minh bạch nào. Tiếng cười, một lần nữa, trở thành cách để cư dân mạng vừa giải trí, vừa gửi gắm quan điểm của mình.