
Tại buổi giới thiệu sách diễn ra chiều 26/11 ở TP.HCM, Nguyễn Nhật Ánh chia sẻ rằng bối cảnh Sài Gòn thời hậu chiến là nguồn cảm hứng thôi thúc ông viết nên tác phẩm mới. Nhà văn cho biết ông từng là một người trẻ rời quê vào Sài Gòn năm 1973, chứng kiến một thành phố vừa chuyển mình vừa chất đầy nỗi lo toan cơm áo. “Những ngày ấy, con người cư xử với nhau chân thành một cách tự nhiên. Đó là điều làm tôi nhớ mãi”, ông nói.
“Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo” lấy chất liệu từ chính trải nghiệm và ký ức của nhà văn. Câu chuyện nối dài hành trình của ba nhân vật Thiều, Mận và Tường – vốn quen thuộc trong Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh – khi họ rời quê lên Sài Gòn học tập. Sự chật hẹp của những căn phố cũ, nếp sinh hoạt của người lao động nghèo hay những mối quan hệ hàng xóm giản dị tạo nên nền tảng cảm xúc xuyên suốt tác phẩm.
Tác giả muốn nhấn mạnh vẻ đẹp của sự tử tế, của sự cưu mang giữa những con người xa quê lập nghiệp. Đó cũng là tinh thần bao trùm mà ông gửi gắm vào thế giới trẻ thơ – nơi lòng tốt đủ sức làm mềm đi mọi khắc nghiệt của cuộc sống đô thị.
Nguyễn Nhật Ánh tái hiện những khu dân cư người Việt gốc Hoa ở quận 10, 6, 5 cũ thông qua những hình ảnh đặc trưng: chung cư cũ kỹ, những chiếc xe hủ tiếu buổi khuya, nhịp sống của người bán báo và người giao báo – công việc từng gắn liền với tuổi trẻ của ông. Những chi tiết ấy không chỉ gợi nhớ một Sài Gòn đã xa mà còn khắc họa không khí nhập cư tấp nập những năm 1980.
Trong cuốn sách lần này, nhà văn lần đầu xuất hiện bằng tên thật trong một đoạn ngắn. Ông dí dỏm: “Tôi đưa nhiều nghệ sĩ vào sách rồi, đôi khi cũng nên tự giới thiệu mình một chút cho vui”.
Đại diện Nhà xuất bản Trẻ đánh giá tác phẩm mới chinh phục độc giả không phải nhờ những tình huống kịch tính, mà bởi khả năng khắc họa tâm lý trẻ thơ tinh tế – điều đã trở thành “thương hiệu” của Nguyễn Nhật Ánh suốt nhiều thập niên sáng tác.
Ấn bản đầu tiên gồm 80.000 cuốn, chia thành 60.000 bản bìa mềm và 20.000 bản bìa cứng, với phần minh họa của họa sĩ Đỗ Hoàng Tường. Tác giả dành 80 triệu đồng tiền nhuận bút để ủng hộ người dân Nam Trung Bộ khắc phục hậu quả sau trận lũ lịch sử.
Nguyễn Nhật Ánh, nay ở tuổi 70, vẫn là một trong những gương mặt quan trọng nhất của văn học thiếu nhi Việt Nam. Từ khi rời Quảng Nam vào Sài Gòn học tập và lập nghiệp, ông đã cho ra đời hơn 100 tác phẩm văn xuôi, nhiều kịch bản phim, truyện tranh và sách tư vấn tình cảm dưới nhiều bút danh. Sách của ông nhiều lần được chuyển thể lên màn ảnh, trong đó có những bộ phim ăn khách như Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh hay Mắt biếc.