Suốt hơn hai thập kỷ, Google đã vững vàng ở ngôi vương trong lĩnh vực tìm kiếm. Tuy nhiên, sự thay đổi của nhân khẩu học và các thế lực công nghệ mới đang đẩy “gã khổng lồ” này đến gần hơn với một cuộc khủng hoảng. Theo Wall Street Journal, Google giờ đây giống như con tàu Titanic, dường như không thể chìm, nhưng lại đang tiến gần đến một tảng băng trôi khổng lồ.

Khi tìm kiếm không còn là "lãnh địa" riêng của Google

Google từng là lựa chọn mặc định khi người dùng cần tìm kiếm thông tin. Tuy nhiên, điều này đang dần thay đổi, đặc biệt với thế hệ trẻ. Họ không còn phụ thuộc vào Google để mua sắm hay tìm kiếm ý tưởng. Thay vào đó, Amazon trở thành điểm đến quen thuộc khi cần mua sắm, trong khi TikTok là nơi họ tìm kiếm cảm hứng hoặc các câu trả lời nhanh.

Dự báo từ eMarketer cho thấy, thị phần quảng cáo tìm kiếm tại Mỹ của Google sẽ giảm xuống dưới 50% vào năm 2025, lần đầu tiên trong lịch sử. Amazon, nhờ khả năng tiếp cận trực tiếp người mua sắm, đang thu hút hàng tỷ USD ngân sách quảng cáo từ các thương hiệu. TikTok tuy chỉ chiếm khoảng 4% doanh thu quảng cáo số tại Mỹ, nhưng đã tạo ra khối lượng tìm kiếm khổng lồ với hơn 3 tỷ lượt mỗi ngày.

Trong các phiên điều trần về chống độc quyền gần đây, Google thừa nhận rằng họ đang đối mặt với cạnh tranh gay gắt từ nhiều phía. Các nền tảng như TikTok hay Amazon không chỉ thay đổi thói quen của người dùng mà còn cắt giảm thị phần quảng cáo vốn là nguồn sống của Google.

Sự đe dọa từ các công cụ trả lời thông minh

Không dừng lại ở đó, những công cụ “answer engine” như ChatGPT hay Perplexity đang làm lung lay vị thế của Google. Khác với các công cụ tìm kiếm truyền thống, các chatbot AI này không chỉ tìm kiếm trên Internet mà còn cung cấp câu trả lời trực tiếp. Độ chính xác của chúng ngày càng cao, đủ để thay thế nhu cầu truy cập vào các trang web, khiến hệ sinh thái web mà Google phụ thuộc bị ảnh hưởng nặng nề.

Google cho người già dùng, Google tụt hậu

Nhận thấy mối đe dọa, Google đã cố gắng phản công bằng cách tích hợp tính năng tóm tắt AI trong kết quả tìm kiếm. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời, bởi những công cụ AI như ChatGPT đang dần được tích hợp vào các hệ điều hành lớn như Windows của Microsoft hay macOS của Apple, làm suy yếu thêm vị thế của Google trong lòng người dùng.

Giáo sư Melissa Schilling từ Đại học New York so sánh tác động của AI đối với Google giống như cách thương mại điện tử đã làm lung lay đế chế Walmart, hay cách iPhone từng đánh bại Microsoft trong thời đại smartphone.

Vòng xoáy suy thoái của hệ sinh thái Internet

Một mối đe dọa khác đến từ sự suy thoái của hệ sinh thái web. Sự gia tăng của nội dung do AI tạo ra đang khiến chất lượng kết quả tìm kiếm giảm sút. Người dùng ngày càng khó tìm thấy thông tin đáng tin cậy giữa "biển" nội dung tự động.

Điều đáng lo hơn là Google đã bắt đầu tự động tạo ra các bản tóm tắt AI trong kết quả tìm kiếm, giảm nhu cầu người dùng nhấp vào các liên kết. Điều này vô tình làm giảm lượng truy cập vào các website, dẫn đến sự suy yếu nguồn thu từ quảng cáo và động lực để sản xuất nội dung chất lượng.

Dữ liệu từ Skai cho thấy, tỷ lệ người dùng nhấp vào quảng cáo trong kết quả tìm kiếm của Google đã giảm 8% trong quý gần nhất. Các nhà xuất bản, vốn phụ thuộc vào lưu lượng truy cập từ Google, có nguy cơ mất đi 2 tỷ USD doanh thu hàng năm, theo ước tính từ công ty bán quảng cáo Raptive.

Google đang đối mặt với những thách thức lịch sử

Dù vậy, việc thay đổi thói quen người dùng không phải là điều dễ dàng. Giáo sư David Yoffie từ Trường Kinh doanh Harvard nhận định: “Nếu không có sản phẩm vượt trội hoàn toàn, phần lớn người dùng vẫn sẽ gắn bó với những gì họ quen thuộc.”

Tuy nhiên, vụ kiện chống độc quyền của Bộ Tư pháp Mỹ lại đặt thêm áp lực lên Google. Những đề xuất mạnh tay như buộc hãng ngừng ưu tiên công cụ tìm kiếm của mình trên Android, thậm chí phải bán trình duyệt Chrome, có thể làm lung lay cấu trúc của Google.

Dù kết quả cuối cùng của vụ kiện có thể mất nhiều năm để rõ ràng, lịch sử cho thấy rằng các tập đoàn như Google hoàn toàn có khả năng đàm phán để đạt thỏa thuận. Ví dụ, năm 2000, Microsoft từng thành công trong việc thỏa hiệp với chính phủ Mỹ để bảo vệ phần lớn quyền kiểm soát của mình.

Trong một thế giới công nghệ đầy biến động, liệu Google có giữ được ngôi vương của mình, hay sẽ phải nhường lại sân chơi cho những thế lực mới? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ.