Chấn động: Tây Ban Nha nghi dịch tả lợn là do virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm

Tây Ban Nha đang trải qua một trong những đợt khủng hoảng gây nhiều lo ngại nhất trong ngành chăn nuôi khi dịch tả lợn bất ngờ xuất hiện ở vùng ngoại ô Barcelona. Điều khiến vụ việc trở nên nghiêm trọng hơn chính là tuyên bố từ Bộ Nông nghiệp Tây Ban Nha: chủng virus phát hiện ở các cá thể lợn rừng mang đặc điểm rất giống loại virus từng được sử dụng trong nghiên cứu, không phải nhóm di truyền xuất hiện tự nhiên tại châu Âu thời gian qua.

Thông tin này ngay lập tức làm dấy lên nghi vấn về khả năng rò rỉ từ phòng thí nghiệm – một kịch bản mà trước đó chính quyền địa phương gần như loại trừ. Vùng Catalonia, nơi phát hiện 13 con lợn rừng dương tính với virus, đã phải dự thảo kế hoạch điều tra khẩn cấp để truy ra nguồn gốc thực sự của đợt bùng phát.

Nghi vấn hướng vào trung tâm nghiên cứu gần Barcelona

Dù Bộ Nông nghiệp không chỉ đích danh bất kỳ cơ sở nào, nhưng áp lực dư luận đã nhanh chóng đổ dồn lên Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Động vật (Cresa) – phòng thí nghiệm do nhà nước tài trợ và được Tổ chức Thế giới về Sức khỏe Động vật công nhận là đơn vị nghiên cứu dịch tả lợn từ năm 2017. Vị trí của trung tâm này nằm ngay trong khu vực cách ly rộng 6km vừa được áp đặt, khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu đây có phải trùng hợp hay không.

Chính quyền Catalonia cho biết họ sẽ mở cuộc điều tra độc lập, đồng thời không loại trừ khả năng những phòng thí nghiệm khác trong khu vực cũng bị kiểm tra. Tuy nhiên, đại diện Cresa khẳng định đơn vị không tìm thấy dấu hiệu nào cho thấy virus rò rỉ từ cơ sở của họ.

Chủng virus mang “dấu vết” đặc biệt

Điểm bất thường lớn nhất nằm ở kết quả giải trình tự gen: virus xuất hiện tại Catalonia rất giống chủng “Georgia 2007” – loại từng gây thiệt hại nghiêm trọng tại nhiều quốc gia từ Đông Âu đến Trung Quốc. Điều đáng nói, chủng này không phổ biến trong tự nhiên tại Tây Ban Nha mà chủ yếu được dùng trong các dự án nghiên cứu và phát triển vắc xin.

Trong quá khứ, chủng Georgia 2007 từng lan qua Armenia, Azerbaijan, Nga, Belarus và tiến vào khu vực Đông EU vào năm 2014. Đến năm 2018, nó gây ra thảm họa lớn tại Trung Quốc, khiến sản lượng thịt heo nước này sụt giảm gần 30%. Chính vì vậy, việc phát hiện chủng virus tương tự ngay tại Barcelona khiến giới chuyên môn không thể xem nhẹ khả năng liên quan đến hoạt động nghiên cứu.

Tây Ban Nha nỗ lực trấn an đối tác quốc tế

Là quốc gia dẫn đầu châu Âu về sản xuất thịt heo, Tây Ban Nha hiểu rõ tác động dây chuyền của một sự cố về an toàn sinh học. Ngay khi thông tin nghi vấn rò rỉ được công bố, Bộ Nông nghiệp nước này đã liên tục liên hệ với đối tác trong EU và nhiều thị trường xuất khẩu lớn nhằm trấn an, đồng thời cam kết minh bạch trong quá trình điều tra.

Điều khiến tình hình phức tạp hơn là các cơ quan địa phương trước đây từng giả định rằng virus có thể lan từ thực phẩm nhiễm bệnh – chẳng hạn đồ ăn bị bỏ lại bởi tài xế vận tải quốc tế. Nhưng báo cáo mới từ Madrid đã phá vỡ giả thuyết này, tạo thêm áp lực buộc chính quyền phải làm rõ nguồn gốc thật sự.

Cuộc điều tra được đặt kỳ vọng làm sáng tỏ

Dù chưa có kết luận cuối cùng, vụ việc đang đặt Tây Ban Nha vào tâm điểm kiểm soát dịch bệnh của châu Âu. Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng chỉ cần một sai sót nhỏ trong quy trình an toàn sinh học của phòng thí nghiệm cũng có thể gây ra hậu quả lớn – điều từng được cảnh báo trong nhiều báo cáo quốc tế.

Trong khi chờ kết luận cuối cùng, các trang trại và nhà sản xuất thịt heo ở Tây Ban Nha đang tăng cường biện pháp bảo vệ, tránh nguy cơ lan rộng vào khu vực chăn nuôi công nghiệp – nơi thiệt hại có thể nhân lên gấp nhiều lần.