Bí ẩn Trung Nguyên Legend: Vì sao “đế chế cà phê” không chọn con đường lên sàn?

Họ chưa từng đưa ra kế hoạch lên sàn chứng khoán, dù sở hữu tiềm lực tài chính, mạng lưới phân phối quốc tế và thương hiệu mạnh. Vậy điều gì khiến “đế chế cà phê” do doanh nhân Đặng Lê Nguyên Vũ sáng lập vẫn kiên quyết giữ mình ngoài thị trường chứng khoán?

Trung Nguyên Legend là một trong những thương hiệu cà phê Việt Nam có sức ảnh hưởng lớn nhất trong hơn hai thập kỷ qua. Từ một doanh nghiệp khởi nguồn ở Buôn Ma Thuột, tập đoàn này đã vươn mình thành một thương hiệu quốc tế với hệ sinh thái sản phẩm đa dạng, bao gồm cà phê rang xay, cà phê hòa tan, chuỗi quán cà phê và những dự án bất động sản mang tính biểu tượng. Tuy nhiên, điểm khác biệt của Trung Nguyên Legend không chỉ nằm ở sản phẩm, mà còn ở cách họ chọn giữ mình bên ngoài sàn chứng khoán – nơi phần lớn doanh nghiệp lớn đều coi là “sân chơi bắt buộc”.

Trong những năm gần đây, tập đoàn này liên tục gây chú ý với các động thái mở rộng quốc tế. Việc khai trương cửa hàng flagship tại Thượng Hải đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược thâm nhập thị trường Trung Quốc, vốn là nơi cạnh tranh khốc liệt với những ông lớn cà phê toàn cầu. Báo cáo kinh doanh từng đưa ra con số 800 triệu tách cà phê được tiêu thụ đã làm dấy lên nhiều tranh luận. Một số ý kiến cho rằng đây chỉ là chiêu trò truyền thông để “thổi phồng” thương hiệu. Nhưng nếu nhìn kỹ, đó thực chất là lượng sản phẩm đã được phân phối ra thị trường, không nhất thiết đồng nghĩa với việc người tiêu dùng đã uống hết.

Điều này cho thấy chiến lược của Trung Nguyên không đơn thuần là doanh số bán lẻ từng tách cà phê, mà nằm ở việc thiết lập hệ thống phân phối vững chắc. Tập đoàn này chọn cách chinh phục thị trường bằng việc đưa sản phẩm phủ khắp kênh bán lẻ, sau đó dùng chuỗi cửa hàng flagship làm “ngọn hải đăng thương hiệu” – nơi khẳng định bản sắc văn hóa cà phê Việt.

Trong nước, nhiều người nhận xét rằng chuỗi F&B của Trung Nguyên có phần chậm hơn so với những thương hiệu mới nổi như Highlands Coffee hay The Coffee House. Tuy nhiên, với Trung Nguyên, mảng cửa hàng không phải là “máy in tiền” chính. Nó giống như một công cụ làm thương hiệu, còn nguồn thu thực sự vẫn đến từ sản phẩm cà phê chế biến và xuất khẩu. Việc duy trì chuỗi nhượng quyền Trung Nguyên E-Coffee cũng mang ý nghĩa nhiều hơn về độ phủ thương hiệu chứ không đặt nặng lợi nhuận.

Một điểm đặc biệt là triết lý marketing của Trung Nguyên luôn đi theo hướng khác biệt. Thay vì chạy theo các KOLs đình đám hay những chiến dịch quảng cáo rầm rộ, họ lựa chọn gắn sản phẩm với giá trị văn hóa, dân tộc và tri thức. Đó là lý do tập đoàn hiếm khi có đại sứ thương hiệu cố định. Họ chỉ có các “danh phận tạm thời” dành cho những nhân vật phù hợp với một số chiến dịch nhất định. Đây là một hướng đi khó đoán, nhưng tạo nên nét riêng không thể trộn lẫn trong thị trường F&B.

Đằng sau các hoạt động kinh doanh, Trung Nguyên Legend vẫn được biết đến là một tập đoàn gia đình. Vai trò của Chủ tịch Đặng Lê Nguyên Vũ là trung tâm, và triết lý “Đạo Cà phê” ông xây dựng ảnh hưởng mạnh mẽ đến mọi quyết định. Đã từng có giai đoạn, ông Vũ được đồn đoán là một trong những người nắm giữ nhiều tiền mặt nhất Việt Nam, và thực tế cho đến nay, tài sản của ông vẫn chủ yếu nằm ở dạng tiền mặt, bất động sản, cùng bộ sưu tập xe sang và dự án Thành phố Cà phê tại Buôn Ma Thuột.

Việc không đưa Trung Nguyên Legend lên sàn chứng khoán có thể xuất phát từ nhiều lý do. Trước hết, đó là sự kiểm soát tuyệt đối mà ông Vũ muốn giữ với thương hiệu. Một khi doanh nghiệp niêm yết, quyền lực của người sáng lập sẽ phải chia sẻ với các cổ đông. Sự xuất hiện của những tiếng nói khác nhau có thể làm lung lay triết lý kinh doanh vốn được coi là “khác thường” của ông. Đối với một doanh nhân đặt nặng tầm nhìn văn hóa và sứ mệnh tinh thần hơn là lợi nhuận ngắn hạn, điều này là không thể chấp nhận.

Thứ hai, về mặt tài chính, Trung Nguyên Legend không thực sự cần vốn từ thị trường chứng khoán. Hệ thống sản xuất – kinh doanh của họ khép kín từ nguyên liệu, chế biến đến phân phối. Điều này giúp tập đoàn chủ động xoay vòng vốn mà không cần phụ thuộc vào dòng tiền huy động bên ngoài. Trong bối cảnh đó, việc lên sàn không phải là nhu cầu bức thiết, mà thậm chí có thể mang lại nhiều ràng buộc hơn là lợi ích.

Một yếu tố khác nằm ở triết lý kinh doanh đặc biệt của ông Vũ. Không ít người gọi ông là “ảo tưởng”, “khác thường”, thậm chí “điên khùng”. Nhưng chính nhờ triết lý này, Trung Nguyên mới tạo ra được vị thế riêng biệt. Nếu doanh nghiệp lên sàn, chiến lược “khác biệt để dẫn đầu” này khó lòng tồn tại lâu dài, bởi áp lực từ cổ đông thường hướng đến lợi nhuận trước mắt thay vì mục tiêu dài hạn.

Cũng cần nhấn mạnh rằng việc không lên sàn giúp Trung Nguyên tránh được nhiều hoài nghi về việc “lùa gà” bán cổ phiếu – điều mà không ít doanh nghiệp từng vướng phải. Khi không huy động vốn từ nhà đầu tư cá nhân, mọi chiến lược táo bạo của họ đơn thuần là sự lựa chọn tự thân, không tạo ra rủi ro cho cổ đông. Đây là cách tập đoàn giữ được hình ảnh “đế chế cà phê độc lập”, vừa mạnh mẽ vừa bí ẩn.

Tất nhiên, lựa chọn này cũng có hai mặt. Việc không niêm yết khiến Trung Nguyên khó tiếp cận những nguồn vốn khổng lồ từ thị trường chứng khoán, đồng thời bỏ lỡ cơ hội nâng cao tính minh bạch tài chính. Trong một thế giới ngày càng đề cao sự công khai và niềm tin của nhà đầu tư, đây có thể coi là “con dao hai lưỡi”. Tuy vậy, xét trên cách điều hành tập trung và phong cách quản trị mang đậm dấu ấn cá nhân, quyết định đứng ngoài sàn chứng khoán của Trung Nguyên Legend lại hoàn toàn phù hợp.

Điều quan trọng nhất là Trung Nguyên Legend đang chọn con đường xây dựng thương hiệu bền vững, gắn liền với văn hóa và tinh thần Việt. Với họ, cà phê không chỉ là một loại đồ uống, mà còn là một “triết đạo”, một sứ mệnh truyền tải giá trị. Trong bối cảnh đó, thị trường chứng khoán có lẽ chỉ là một sân chơi phụ, không đáng để đánh đổi bản sắc riêng.

Câu chuyện Trung Nguyên Legend không lên sàn là minh chứng rõ ràng cho việc mỗi doanh nghiệp có thể lựa chọn con đường khác nhau để khẳng định mình. Trong khi nhiều tập đoàn coi chứng khoán là bệ phóng, Trung Nguyên chọn xây dựng một “đế chế độc lập”, tự chủ và kiên định với triết lý riêng. Và chính sự khác biệt đó, dù gây tranh cãi, lại làm nên sức hút của thương hiệu cà phê Việt Nam này trên bản đồ thế giới.