Hít bụi mịn quá nhiều sẽ bị gì?

Bụi mịn là dạng ô nhiễm không khí khó nhìn thấy bằng mắt thường nhưng có thể âm thầm gây ra hàng loạt vấn đề nghiêm trọng, từ tổn thương phổi đến các bệnh lý nguy hiểm như ung thư và tim mạch.

Bụi mịn được phân loại theo kích thước, trong đó PM10 gồm các hạt có đường kính dưới 10 micron, có thể gây kích ứng mắt, mũi và đường hô hấp trên. Đáng lo hơn, PM2.5 – các hạt siêu nhỏ với đường kính chỉ 2,5 micron trở xuống – có khả năng thâm nhập sâu vào phổi, đi vào máu, thậm chí tới não và các cơ quan nội tạng khác.

Việc tiếp xúc với bụi mịn PM2.5 được chứng minh làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh. Những ảnh hưởng ngắn hạn có thể bao gồm triệu chứng hô hấp nặng hơn, suy giảm chức năng phổi, hoặc tình trạng nguy kịch cần nhập viện. Về lâu dài, bụi mịn có thể dẫn đến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm phổi, và làm tăng nguy cơ ung thư phổi – ngay cả khi nồng độ ô nhiễm thấp. Theo nghiên cứu từ Đại học Utrecht (Hà Lan), nguy cơ ung thư phổi tăng đến 80% ở những khu vực ô nhiễm nặng như đô thị.

Không chỉ dừng lại ở hệ hô hấp, bụi mịn còn làm tổn thương mạch máu, gây viêm nhiễm và làm gia tăng các bệnh tim mạch như huyết áp cao, đột quỵ, hay đau tim. Những người có sẵn các yếu tố nguy cơ như cholesterol cao, tiểu đường hoặc bệnh tim càng dễ bị tổn thương. Bên cạnh đó, bụi mịn còn là tác nhân thúc đẩy ung thư vú và ung thư hệ tiêu hóa, trong đó có ung thư thực quản, dạ dày, và gan.

Trẻ em, phụ nữ mang thai và người cao tuổi đặc biệt nhạy cảm với ô nhiễm không khí. Ở trẻ nhỏ, phơi nhiễm bụi mịn có thể gây sinh non, nhẹ cân và ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển trí tuệ. Các nghiên cứu tại Mỹ cho thấy trẻ sống gần nhà máy điện than hoặc khu công nghiệp có điểm số kiểm tra thấp hơn do ô nhiễm không khí. Đối với phụ nữ mang thai, bụi mịn làm tăng nguy cơ sinh non và biến chứng khi sinh.

Ngoài ra, ô nhiễm bụi mịn còn liên quan đến các bệnh lý thần kinh. Các nghiên cứu gần đây cho thấy phơi nhiễm bụi mịn kéo dài có thể dẫn đến bệnh Alzheimer, Parkinson, và các dạng sa sút trí tuệ khác. Những hạt bụi nhỏ bé này thực sự là mối nguy hại bao trùm từ thể chất đến tinh thần.

Để giảm thiểu tác hại, bạn có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa như thường xuyên kiểm tra chất lượng không khí tại nơi sinh sống, hạn chế ra ngoài vào những ngày ô nhiễm cao, hoặc sử dụng máy lọc không khí với bộ lọc HEPA. Đeo khẩu trang chuyên dụng khi ra ngoài và tránh các khu vực giao thông đông đúc cũng giúp hạn chế phơi nhiễm. Ngoài ra, việc sử dụng các phương tiện giao thông công cộng hoặc đi chung xe không chỉ bảo vệ bản thân mà còn góp phần giảm lượng khí thải gây ô nhiễm môi trường.

Chủ động bảo vệ sức khỏe trước bụi mịn không chỉ là hành động cần thiết cho bản thân mà còn là trách nhiệm với cộng đồng và môi trường.