Cô giáo Trần Thị Thu Hằng, Nguyễn Phạm Thuý Hạnh - Người “Mở khóa” cho môn giáo dục địa phương trong trường học

Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai đã tổ chức hội nghị triển khai kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 12, Khóa XI (12/3/2024) của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, con người Đồng Nai trở thành nguồn lực, động lực quan trọng cho phát triển toàn diện và bền vững. Mục tiêu chung là xây dựng văn hóa, con người Đồng Nai phát triển toàn diện với các phẩm chất: nhân cách, đạo đức, trí tuệ, khát vọng, năng động, văn minh, thân thiện, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật, đề cao tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, dám nghĩ, dám làm, dám dấn thân, dám chịu trách nhiệm trong 5 mối quan hệ, với bản thân mình, gia đình, cộng đồng, xã hội, đất nước, truyền thống bản sắc của Đồng Nai.

Đồng thời, tiếp tục giữ vững, phát huy hào khí Đồng Nai và không ngừng lan tỏa tinh thần hào khí Đồng Nai trong mọi phương diện của đời sống. Tập trung xây dựng, phát triển con người Đồng Nai thời kỳ đổi mới, phát triển, hội nhập với những giá trị chuẩn mực phù hợp, gắn với giữ gìn, phát huy giá trị gia đình Việt Nam, hệ giá trị văn hóa, giá trị của quốc gia - dân tộc, mang đậm bản sắc quê hương; kết hợp nhuần nhuyễn những giá trị truyền thống với giá trị thời đại để tiếp tục khẳng định, phát huy cao độ những đặc tính cơ bản của con người Đồng Nai, như: Yêu quê hương đất nước, yêu hòa bình, nhân ái, trọng nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo”. Đẩy mạnh công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của đồng bào các dân tộc thiểu số và hệ thống các di tích lịch sử, danh thắng trên địa bàn tỉnh, tạo ra nhiều sản phẩm văn hóa, du lịch đặc trưng có chất lượng cao mang đậm bản sắc vùng đất, con người Đồng Nai, phù hợp với xu thế thời đại.

Mục tiêu trên gắn liền với giáo dục con người ngay trong trường học. Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đã đưa Giáo dục địa phương vào giảng dạy, trơ thành một môn học độc lập. Đây là môn học hay và ý nghĩa gồm những vấn đề cơ bản, mang tính thời sự về văn hóa, lịch sử, địa lí, kinh tế, xã hội, môi trường, hướng nghiệp của địa phương nhằm trang bị cho học sinh những hiểu biết về nơi sinh sống, bồi dưỡng cho học sinh tình yêu quê hương, có trách nhiệm với cộng đồng, biết trân trọng và phát huy truyền thống quê hương và vận dụng những kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề thực tiễn ở tỉnh Đồng Nai. Trong đó Lịch sử địa phương là một nội dung của giáo dục xuyên suốt cốt lõi góp phần bồi dưỡng cho học sinh kiến thức về cội nguồn gốc rễ và truyền thống của quê hương mình để các em thêm yêu mến và tự hào về chiều sâu của lịch sử cha ông ta từ thưở sơ khai cho đến công cuộc phát triển đất nước nói chung, địa phương nói riêng trong thời đại mới.

Nhưng hiện nay việc dạy- học Giáo dục địa phương còn nhiều khó khăn. Vấn đề lớn nhất là thiếu tư liệu dạy học. Các video, bài viết, sách, tranh ảnh, di vật lịch sử, … phục vụ việc giảng dạy còn hạn chế. Nhận ra vấn đề trên, cô Trần Thị Thu Hằng (Trường THCS Hoàng Diệu) và cô Nguyễn Phạm Thúy Hạnh (Trường THCS Tân Phong) đã thực hiện giải pháp “Dạy học theo dự án giáo dục địa phương kết hợp trải nghiệm sáng tạo và hướng nghiệp cho học sinh ở cấp trung học cơ sở” tham gia hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Đồng Nai năm 2024. Mục tiêu của giải pháp này là nhằm giúp học sinh THCS vận dụng môn Giáo dục địa phương để phát triển năng lực và yêu thích hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp với phần nội dung thực hành sản phẩm ứng dụng hiệu quả, đưa các em học sinh có hiểu biết và khả năng thực hiện hiệu quả phương pháp dự án học tập STEAM và trải nghiệm thực tiễn trong các hoạt động giáo dục của nhà trường, chủ động nhận biết và định hướng nghề nghiệp trong tương lai của mình đồng thời có sự nhận thức về nghề nghiệp và sự lựa chọn hướng đi trong tương lai theo hướng tiếp cận nghề nghiệp và phát triển năng lực bản thân.

Giải pháp “Dạy học theo dự án giáo dục địa phương kết hợp trải nghiệm sáng tạo và hướng nghiệp cho học sinh ở cấp trung học cơ sở” của nhóm cô Thu Hằng – Thúy Hạnh đã mô tả rất chi tiết, cụ thể về quy trình tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh trong dạy học ở trường phổ thông (vừa kế thừa mô hình học tập trải nghiệm) với 4 bước: Bước 1: Chuyển giao và nhận nhiệm vụ trải nghiệm; Bước 2: Trải nghiệm; Bước 3: Khái quát hóa, hình thành kiến thức mới; Bước 4: Vận dụng

Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, các hoạt động tập thể, hoạt động ngoài giờ, kể cả dạy học trên lớp sẽ phong phú hơn cả về nội dung, phương pháp và hình thức hoạt động, đặc biệt, mỗi hoạt động phải phù hợp với mục tiêu phát triển những phẩm chất, năng lực nhất định của học sinh; nghĩa là học sinh được học từ trải nghiệm – nhưng không đơn giản chỉ là “trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một làm” mà còn cao hơn nữa.  Với giải pháp này, nhóm cô Thu Hằng, Thuý Hạnh đã tiến hành thực hiện một số hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong môn học như: Làm báo ảnh, làm mô hình, trải nghiệm tái hiện câu chuyện, sự kiện lịch sử bằng hình ảnh; đóng vai, tham quan trải nghiệm thực tế và viết bài thu hoạch.

Dạy học theo dự án yêu cầu lựa chọn những nội dung quan trọng - cốt lõi, dự án tập trung vào việc giảng dạy học sinh những kiến thức và kỹ năng quan trọng. Chính vì nội dung dự án có sự kết hợp tri thức của nhiều lĩnh vực, nhiều ngành hoặc môn học khác nhau, nên nhiệm vụ học tập của dự án thường được thực hiện theo nhóm. Do đó, dạy học theo chủ đề còn mang tính xã hội, đòi hỏi sự cộng tác làm việc. Một dự án có thể được chia ra làm nhiều công đoạn, mỗi công đoạn do một nhóm thực hiện. Đơn cử có thể kể đến dự án Giáo dục địa phương “Sắc màu Đồng Nai” mà cô Thu Hằng và cô Thúy Hạnh đã hướng dẫn học sinh thực hiện nhằm giúp các em có sự nghiên cứu về lịch sử và địa lí vùng đất có truyền thống 325 năm Biên Hòa – Đồng Nai với nền văn hóa ẩm thực và đặc sản địa phương nổi tiếng; tìm hiểu nhân vật văn hóa lịch sử - Địa điểm văn hóa du lịch; phân tích giá trị nghệ thuật của các công trình kiến trúc tiêu biểu và tìm hiểu, trải nghiệm gốm truyền thống của Biên Hòa – Đồng Nai.

Một số hình ảnh về sản phẩm học sinh đã thực hiện của dự án “Sắc màu Đồng Nai”

Có thể nói nội dung thiết kế của giải pháp “Dạy học theo dự án giáo dục địa phương kết hợp trải nghiệm sáng tạo và hướng nghiệp cho học sinh ở cấp trung học cơ sở” đã có đủ các thông tin chủ yếu và khả thi để sử dụng như một dự án, chuyên đề, hoạt động STEAM hay Ngày hội văn hóa – giáo dục trong một bài hay chủ đề của môn học. Giải pháp này hoàn toàn phù hợp với mục tiêu giáo dục hiện nay, nhằm phát huy trí thông minh và tinh thần tích cực học tập của học sinh. Khi thực hiện học sinh sẽ nhớ, hiểu sự kiện, suy nghĩ về các sự kiện, các số liệu và phân tích bài học một cách biện chứng để có nhận thức sâu sắc về bản chất vấn đề. Các em được bộc lộ mình, được rèn luyện trong tư duy, từ đó tích cực, chủ động trong tiếp nhận kiến thức. Cách dạy học này cũng tạo ra tính trực quan, sinh động giúp các em dễ dàng nắm bắt kiến thức, hiểu sâu kiến thức; xoá bỏ cảm giác khô khan giáo điều cô giảng, trò nghe rồi ghi chép những trang giấy dài trong các giờ học giáo dục địa phương để nội dung học lịch sử trở nên gần gũi với các em hơn, các em được trải nghiệm sáng tạo với các sản phẩm mà mình tạo ra, được đi tham quan các di tích lịch sử ở địa phương. Từ đó giúp các em thấy thoải mái, hứng thú như quan niệm học mà chơi, chơi mà học.

Giải pháp đã thử nghiệm thành công trong năm học 2023 – 2024 ở trường THCS Tân Phong, THCS Hoàng Diệu, THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm, cũng như một số trường trong Thành phố Biên Hòa. Hai cô đã mạnh dạn đưa giải pháp đến hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Đồng Nai năm 2024. Giải pháp được Ban giám khảo đánh giá rất cao về tính khoa học, tính giáo dục và tính thực tiễn. Giải pháp “Dạy học theo dự án giáo dục địa phương kết hợp trải nghiệm sáng tạo và hướng nghiệp cho học sinh ở cấp trung học cơ sở” của nhóm cô Trần Thị Thu Hằng và Nguyễn Phạm Thuý Hạnh đã xuất sắc vượt qua rất nhiều giải pháp chất lượng khác, vinh dự giành được giải Nhất của hội thi.

Cô Thu Hằng (trái) và cô Thúy Hạnh (phải) nhận bằng khen giải Nhất trong buổi lễ tổng kết và trao giải Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Đồng Nai năm 2024

Theo ông Đào Đức Trình- Phó chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học-Kỹ thuật tỉnh Đồng Nai đánh giá về giải pháp: “Giảng dạy Giáo dục địa phương tại các trường phổ thông là vô cùng cần thiết và quan trọng nhưng việc tìm tư liệu đưa vào giảng dạy gặp nhiều khó khăn. Giải pháp “Dạy học theo dự án giáo dục địa phương kết hợp trải nghiệm sáng tạo và hướng nghiệp cho học sinh ở cấp trung học cơ sở” đã “tháo gỡ” vướng mắc lớn nhất là xây dựng được bộ học liệu phục phục bài dạy giáo dục địa phương trong cả cấp học. Bộ học liệu phản ánh chính xác giá trị lịch sử, văn hoá, thiên nhiên, con người Đồng Nai. Việc xây dựng ngữ liệu dạy học môn Giáo dục địa phương là một giải pháp cần thiết, có ý nghĩa lâu dài, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, nuôi dưỡng lòng tự hào và ý thức công dân của học sinh Đồng Nai”.

Giải pháp được lựa chọn tham gia “Giải thưởng sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam”. Đây là giải thưởng thường niên của Liên hiệp Các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức. Giải thưởng đã thu hút sự tham gia tích cực của đông đảo các nhà khoa học, các nhà sáng tạo, góp phần động viên phong trào thi đua nghiên cứu sáng tạo khoa học và công nghệ trong cả nước.

Về cô Trần Thị Thu Hằng: là một giáo viên dạy Lịch sử, Địa lý (Trường THCS Hoàng Diệu). Cô luôn giáo dục học sinh lòng yêu nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc qua từng bài giảng. Trăn trở trước thực trạng học sinh không “mặn mà” với môn Lịch sử, cô Thu Hằng cố gắng tìm tòi những phương pháp dạy học tích cực, những hình thức truyền đạt mới mẻ, gây hứng thú cho học sinh và cô còn tự tay làm nhiều đồ dùng dạy học trực quan như sa bàn, mô hình trận đánh, mô hình xe tăng, …để học sinh yêu thích môn học hơn. Không những tham gia tốt hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Đồng Nai, cô Thu Hằng còn luôn hưởng ứng, tham gia tích cực tất cả các cuộc thi do Sở Khoa học công nghệ, Bộ giáo dục và Đào tạo, Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Tài nguyên & Môi trường tổ chức. Nhiều năm liền cô đã hướng dẫn học sinh tham gia Hội thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh phổ thông và luôn là một trong những sản phẩm được Ban giám khảo chọn cử ra hội thi cấp tỉnh.

Năm học 2022-2023, cô Thu Hằng đã cùng các thầy cô trong trường THCS Hoàng Diệu tham gia cuộc thi “Mô hình, ý tưởng Sáng tạo xanh” do Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai tổ chức với đề án “Sử dụng hoạt tính sinh học solanin chiết xuất từ vỏ, mầm củ khoai tây để phòng trừ sâu, bệnh hại rau xanh”. Đề án đã được các thầy cô, ban giám khảo của hội thi đánh giá cao về tính thực tiễn, thiết thực, hiệu quả và được trao giải Nhì toàn cuộc thi (Không có giải nhất).

Cô Thu Hằng trong buổi Lễ trao giải cuộc thi Mô hình ý tưởng “Sáng tạo xanh” năm 2023

Xác định được nhiệm vụ chính của một người giáo viên là công tác giảng dạy nên cô luôn chủ động tìm tòi, nghiên cứu, trau dồi chuyên môn, tích cực đổi mới các phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá. Năm học 2015-2016, cô Thu Hằng được công nhận là Giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh bộ môn Lịch sử. Không dừng lại ở chuyên môn Lịch sử của mình, cô tiếp tục tìm tòi, nghiên cứu tham gia cuộc thi “An toàn giao thông cho nụ cười ngày mai” do Bộ Giáo dục và Đào tạo - Ủy ban ATGT quốc gia - Công ty Honda Việt Nam phối hợp tổ chức dành cho giáo viên Trung học và đạt giải ba trong năm học 2022-2023, giải khuyến khích trong năm học 2024-2025 và vinh dự được tặng Bằng khen của Thủ tướng chính phủ, Bằng khen về “Đổi mới, sáng tạo trong quản lý, giảng dạy và học tập” của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo do những cống hiến cho sự nghiệp “trồng người” của mình.

Thầy Trần Minh Tuấn - Hiệu trường trường THCS Hoàng Diệu cho biết: “Cô Trần Thị Thu Hằng là một nhà giáo tận tâm, luôn giữ vững phẩm chất đạo đức và tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Ngoài việc giảng dạy, cô Thu Hằng còn rất tích cực hưởng ứng tham gia các cuộc thi do các cấp, ban, ngành tổ chức. Cô luôn say mê tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo và cố gắng trau dồi để có những đề tài hay, chất lượng, thiết thực với cuộc sống. Với tinh thần đổi mới và tư duy sáng tạo không ngừng, cô luôn tìm tòi phương pháp giảng dạy mới để nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho các em học sinh, đáp ứng được yêu cầu dạy học trong thời đại mới. Cô chính là tấm gương sáng cho đồng nghiệp và học sinh noi theo.”

Cô Thu Hằng chia sẻ: “Lịch sử địa phương là một bộ phận cấu thành lịch sử dân tộc. Dạy và học lịch sử địa phương không chỉ giúp học sinh hiểu về mảnh đất và con người nơi mình sinh ra và lớn lên, hun đúc niềm tự hào, giáo dục truyền thống, trách nhiệm công dân mà còn là cách giúp học sinh nhận thức sâu sắc thêm lịch sử dân tộc. Là một giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử & Địa lý thì việc đưa “Lịch sử địa phương” vào trường học không chỉ góp phần quan trọng trong việc cung cấp kiến thức, hiểu biết lịch sử của quê hương, giáo dục tư tưởng, chính trị, đạo đức, thẩm mỹ, mà còn giúp các em có ý thức phấn đấu học tập tu dưỡng, rèn luyện góp phần xây dựng quê hương Đồng Nai nói riêng và đất nước Việt Nam ngày càng giàu đẹp”.

Về cô Nguyễn Phạm Thuý Hạnh: là giáo viên dạy Nghệ thuật (phân môn Mỹ thuật) trường THCS Tân Phong. Cô Hạnh được nhiều người, trong ngành giáo dục lẫn ngoài ngành biết đến vì tài năng xuất sắc và sự cố gắng không ngừng nghỉ trong sự đổi mới. Cô là một nhà giáo mẫu mực, giàu chuyên môn và luôn tâm huyết với nghề. Cô không chỉ vững vàng trong kiến thức mỹ thuật, mà còn luôn tìm tòi, đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm truyền cảm hứng và khơi dậy đam mê sáng tạo cho học sinh. Bằng sự linh hoạt và sáng tạo, cô đã khéo léo vận dụng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học dự án, trải nghiệm sáng tạo và ứng dụng công nghệ, giúp bài học trở nên sinh động, hấp dẫn hơn. Học sinh yêu quý cô bởi sự gần gũi, quan tâm và sự vui tươi trong mỗi tiết cô dạy. Chính tình yêu nghề và lòng yêu thương học trò đã làm nên hình ảnh một cô giáo Mỹ thuật tận tụy, luôn cháy hết mình vì sự nghiệp đổi mới giáo dục.

Năm 2021, cô Thuý Hạnh tham gia Hội thi “Phát huy sáng kiến sáng tạo trong lao động và học tập” đạt 01 giải Ba và 01 giải Khuyến khích. Năm 2022, cô tìm tục tìm tòi và tham gia hội thi với 2 giải pháp đạt giải Khuyến Khích. Cô tiếp tục nghiên cứu dự án: “Giải pháp dạy học theo dự án tái chế giấy chủ đề Trái đất và Hệ mặt trời”. Đây là giải pháp tận dụng vật liệu tái chế. Nội dung dự án mang tính phức hợp, có sự kết hợp tri thức nhiều lĩnh vực, nhiều bộ môn. Dự án xuất sắc giành được giải Nhất của hội thi và được nhiều giáo viên đón nhận, nhân rộng mô hình. Với những đóng góp và thành tích ấy, năm học 2023 – 2024, cô Thúy Hạnh được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng Bằng khen về “Đổi mới, sáng tạo trong quản lý, giảng dạy và học tập”.

Cô Nguyễn Phạm Thúy Hạnh trả lời phỏng vấn của Đài truyền hình Đồng Nai trong buổi triển lãm các sản phẩm của hội thi Phát huy sáng kiến sáng tạo trong lao động và học tập năm 2023

Năm 2024, Cô Thuý Hạnh và Cô Thu Hằng gặp nhau ở lòng đam mê nghiên cứu sáng tạo, cùng nhau tham dự Hội thi sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Đồng Nai và đạt giải Nhất với đề tài “Dạy học theo dự án giáo dục địa phương kết hợp trải nghiệm sáng tạo và hướng nghiệp cho học sinh ở cấp trung học cơ sở”.

Cô Nguyễn Phạm Thuý Hạnh trong Hội nghị Tổng kết  năm học 2024-2025 do Phòng Giáo dục đào tạo TP. Biên Hoà tổ chức

Cô Phan Thị Tuyết Nhung, giáo viên cùng trường đã công tác nhiều năm với cô Thuý Hạnh nhận xét: “Cô Hạnh là một giáo viên trẻ đầy nhiệt huyết, luôn tận tâm với công việc giảng dạy và không ngừng nỗ lực đổi mới để mang lại hiệu quả cao trong dạy học. Với tinh thần ham học hỏi và say mê nghiên cứu, cô luôn chủ động tìm tòi, áp dụng các phương pháp giảng dạy mới, phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện thực tế của nhà trường. Cô Hạnh đã có nhiều sáng kiến thiết thực, góp phần cải tiến hoạt động chuyên môn, nâng cao chất lượng giáo dục. Bên cạnh đó, cô còn là một đồng nghiệp gần gũi, thân thiện, luôn sẵn sàng hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác nghiên cứu khoa học, bồi dưỡng học sinh giỏi và tham gia hội thi. Cô Hạnh xứng đáng là một giáo viên tiêu biểu cho thế hệ nhà giáo trẻ, năng động và sáng tạo.”

Cô Nguyễn Phạm Thuý Hạnh chia sẻ: “Là một giáo viên Mỹ thuật, tôi luôn ấp ủ nhiều ý tưởng nhằm đưa môn học đến gần hơn với học sinh, không chỉ đơn thuần là vẽ mà còn là khám phá, trải nghiệm và sáng tạo. Tôi mong muốn thực hiện các sản phẩm tích hợp giữa Mỹ thuật với công nghệ, thủ công, và văn hóa dân gian để học sinh vừa học vừa chơi, vừa hiểu sâu hơn về nghệ thuật và bản sắc dân tộc. Tôi tin rằng, với sự nỗ lực, tìm tòi, những ý tưởng hay sẽ dần trở thành hiện thực và góp phần làm mới cách dạy – cách học Mỹ thuật trong nhà trường hiện nay”.

 Vũ Thị Thanh Tâm (THCS Hoàng Diệu)

 Phan Thị Tuyết Nhung, Phan Thị Ngọc Thu (THCS Tân Phong)

Trần Quốc Tuấn (THCS Hòa Hưng)