Băng hà cổ đại có thể đã giúp sự sống phức tạp phát triển mạnh mẽ

Trái Đất từng là một "quả cầu tuyết" khổng lồ

Khoảng 700 triệu năm trước, hành tinh của chúng ta đã trải qua một trong những thời kỳ băng hà khắc nghiệt nhất, được gọi là kỷ Cryogenian. Vào thời điểm đó, băng bao phủ gần như toàn bộ Trái Đất, từ cực đến xích đạo.

Hiện tượng này được các nhà khoa học gọi là Snowball Earth, tức là Trái Đất trở thành một "quả cầu tuyết". Nhưng điều gì đã khiến hành tinh của chúng ta rơi vào trạng thái đóng băng cực đoan này?

Có một số giả thuyết được đưa ra, bao gồm:

• Nồng độ CO2 trong khí quyển sụt giảm mạnh do quá trình phong hóa đá, khiến Trái Đất mất đi hiệu ứng nhà kính tự nhiên và trở nên lạnh hơn.
• Sự phân tách của các lục địa tạo ra nhiều vùng biển nông, làm tăng quá trình hấp thụ CO2 từ khí quyển vào nước biển.
• Băng tuyết phản chiếu ánh sáng Mặt Trời, khiến Trái Đất càng lạnh hơn và duy trì trạng thái đóng băng trong hàng triệu năm.

Nhưng điều thú vị là chính những lớp băng khổng lồ này có thể đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự sống phát triển mạnh mẽ hơn sau đó.

Băng tan – Dinh dưỡng tràn vào đại dương, sự sống bùng nổ

Sau hàng triệu năm bị đóng băng, Trái Đất cuối cùng cũng thoát khỏi trạng thái "quả cầu tuyết". Nguyên nhân có thể đến từ núi lửa phun trào, giải phóng CO2 vào khí quyển và làm tăng hiệu ứng nhà kính, khiến băng bắt đầu tan chảy.

Khi lớp băng khổng lồ tan ra, nó kéo theo một lượng lớn khoáng chất từ đá bị nghiền nát dưới băng, giải phóng vào đại dương. Đây chính là một nguồn dinh dưỡng dồi dào bao gồm phốt pho, sắt và silic – những yếu tố cần thiết để thúc đẩy sự sống.

Những khoáng chất này giúp:

• Sinh vật phù du phát triển mạnh mẽ, tạo ra một nguồn thức ăn dồi dào cho sinh vật lớn hơn.
• Cải thiện môi trường biển, mở đường cho sự xuất hiện của các sinh vật đa bào phức tạp.
• Tạo ra điều kiện lý tưởng cho các sinh vật đầu tiên có thể tiến hóa thành những dạng sống phức tạp hơn.

Các nhà khoa học tin rằng chính sự thay đổi đột ngột về môi trường này đã tạo tiền đề cho sự bùng nổ sinh học, dẫn đến sự xuất hiện của các dạng sống đa bào phức tạp và cuối cùng là động vật có xương sống.

Những bài học cho Trái Đất ngày nay

Dù những thay đổi tự nhiên như kỷ băng hà kéo dài hàng triệu năm, nhưng hiện nay biến đổi khí hậu do con người gây ra đang diễn ra nhanh hơn bao giờ hết.

• Nồng độ CO2 trong khí quyển đang tăng vọt, nhưng không phải do các quá trình tự nhiên mà vì hoạt động đốt nhiên liệu hóa thạch.
• Băng ở hai cực đang tan chảy nhanh chóng, nhưng thay vì cung cấp dinh dưỡng để nuôi dưỡng sự sống, nó đang gây ra mực nước biển dâng cao và đe dọa hàng triệu người.

Những gì đã xảy ra trong quá khứ cho chúng ta thấy rằng Trái Đất có thể thay đổi mạnh mẽ theo thời gian. Câu hỏi đặt ra là chúng ta sẽ thích nghi và ứng phó với sự thay đổi này như thế nào?

Liệu con người có thể sử dụng những hiểu biết từ quá khứ để bảo vệ môi trường và duy trì sự sống trên hành tinh này? Hay chúng ta sẽ tiếp tục tác động đến khí hậu theo hướng tiêu cực?

Hãy cùng suy nghĩ về những bài học từ lịch sử Trái Đất và cách chúng ta có thể áp dụng chúng vào hiện tại.