Khi nhắc đến Trung Quốc trong những năm gần đây, nhiều người vẫn nghĩ ngay đến hình ảnh của một “công xưởng của thế giới”. Nhưng điều này đã bắt đầu thay đổi. Trung Quốc không chỉ là nơi sản xuất hàng hóa giá rẻ nữa, mà giờ đây, họ đang trở thành “phòng lab của thế giới” với những bước tiến đột phá trong nghiên cứu và phát triển công nghệ. Thực tế, các tập đoàn lớn từ phương Tây giờ đây đang phải sang Trung Quốc học hỏi, tìm kiếm cơ hội hợp tác, hoặc chỉ đơn giản là để duy trì vị thế cạnh tranh trên trường quốc tế.
Từ “công xưởng” đến “phòng thí nghiệm” – một cuộc chuyển mình ngoạn mục của Trung Quốc không chỉ về sản xuất mà còn về nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Đây là một quá trình dài, không chỉ là kết quả của một vài năm đầu tư, mà là một chiến lược bài bản, bền bỉ trong suốt hàng thập kỷ qua. Và giờ đây, Trung Quốc đã bắt kịp, thậm chí vượt qua nhiều nước phương Tây về tốc độ và quy mô phát triển công nghệ.
Phương Tây đi sau, Trung Quốc dẫn đầu trong cuộc đua công nghệ
Một minh chứng rõ ràng cho sự chuyển mình này là câu chuyện của Marcus Hafkemeyer, kỹ sư nghiên cứu của Volkswagen. Anh này đã thực hiện công việc phát triển công nghệ xe tự lái cho Volkswagen tại Trung Quốc trong một khoảng thời gian ngắn kỷ lục – chỉ 18 tháng, trong khi nếu làm ở Đức, thời gian có thể kéo dài gấp 4 lần. Điều này không chỉ là sự nhanh nhạy về thời gian mà còn là về sự tận tâm và khả năng sáng tạo của các kỹ sư Trung Quốc.
Hafkemeyer không ngần ngại chia sẻ rằng trong 10 năm qua, các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã lao đi với tốc độ không tưởng. Sự hiện diện của các chiếc xe Trung Quốc tràn ngập thị trường châu Âu không chỉ về số lượng, mà còn về chất lượng và công nghệ hiện đại. Và như vậy, câu chuyện về sự thành công của Trung Quốc không chỉ ở việc sản xuất số lượng lớn mà là ở việc tạo ra những sản phẩm sáng tạo, đổi mới với chất lượng vượt trội.
Trung Quốc và phương Tây: Hợp tác hay cạnh tranh?
Chắc chắn, sự vươn lên mạnh mẽ của Trung Quốc trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển không thể bỏ qua. Tờ Financial Times đã nhận định rằng, phương Tây đang chậm lại và dường như không thể đuổi kịp tốc độ tiến bộ của Trung Quốc. Điều này một phần đến từ việc các chính phủ phương Tây, đặc biệt là ở Mỹ, đã cắt giảm ngân sách cho các chương trình nghiên cứu khoa học trong những năm qua, làm chậm lại quá trình đổi mới sáng tạo.
Trong khi đó, Trung Quốc lại đầu tư mạnh tay vào nghiên cứu khoa học và công nghệ. Theo OECD, Trung Quốc đã chi 781 tỷ USD cho nghiên cứu và phát triển trong năm 2023, chỉ còn ít hơn Mỹ một chút (823 tỷ USD). Hệ thống nghiên cứu tại Trung Quốc không chỉ lớn mà còn sâu rộng, với hơn 150.000 viện nghiên cứu và khoảng 5 triệu nhân viên tham gia công tác nghiên cứu.
Phương Tây phải học gì từ Trung Quốc?
Chuyên gia Dan Wang từ Eurasia Group đã chỉ ra rằng, Trung Quốc không chỉ có lợi thế về tài chính mà còn về một hệ thống chính trị tập trung, giúp họ dễ dàng đầu tư lâu dài vào các công nghệ chiến lược. Chính sự cam kết mạnh mẽ và tinh thần quyết tâm của Trung Quốc trong việc hỗ trợ ngành công nghệ cao là yếu tố tạo nên sự khác biệt.
Ở phương Tây, các doanh nghiệp giờ đây không còn lựa chọn nào khác ngoài việc học hỏi, hợp tác, hoặc ít nhất là quan sát quá trình phát triển của Trung Quốc. Chỉ cần nhìn vào các tập đoàn như Scania của Thụy Điển, hay những cái tên lớn như Mercedes-Benz, BMW, và Volkswagen, tất cả đều đã bắt đầu hợp tác với các đối tác nghiên cứu tại Trung Quốc để bắt kịp với xu hướng công nghệ mới nhất.
Một ví dụ nổi bật là việc Scania đã mở một nhà máy trị giá 2 tỷ euro tại thành phố Như Cao, Trung Quốc, để tích hợp công nghệ của quốc gia này vào các dòng xe của mình. Chỉ sau một năm nghiên cứu, họ đã thành công trong việc tích hợp tính năng lái xe tự động – điều mà trước đó họ không thể làm được ở các quốc gia phương Tây.
Tương lai của cuộc cạnh tranh toàn cầu
Với sự phát triển mạnh mẽ này, Trung Quốc đang không chỉ dẫn đầu về sản xuất mà còn về sáng tạo công nghệ. Những bước tiến trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử, và khoa học sinh học đang đưa Trung Quốc tiến gần hơn bao giờ hết tới mục tiêu trở thành quốc gia dẫn đầu về tri thức và công nghệ toàn cầu.
Các nhà phân tích cho rằng, nếu các quốc gia phương Tây không thay đổi cách thức và chiến lược đầu tư vào nghiên cứu khoa học, họ có thể bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua công nghệ. Như Mark Greeven – giáo sư về chiến lược và đổi mới tại IMD (Thụy Sĩ) nhận định: “Điều tồi tệ nhất mà các doanh nghiệp phương Tây có thể làm là tự cô lập mình và không học hỏi từ những đổi mới của Trung Quốc.”
Với những bước tiến này, phương Tây không chỉ đối diện với sự cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc mà còn phải tự tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi: Chúng ta sẽ hợp tác hay sẽ bị bỏ lại? Trung Quốc đã và đang trở thành một thế lực công nghệ không thể xem nhẹ, và nếu không chủ động đổi mới, những quốc gia khác có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ tụt hậu.