Vệt tối bí ẩn trên sao Hỏa không phải do nước gây ra

Từ năm 1976, khi tàu Viking của NASA lần đầu hạ cánh thành công lên sao Hỏa và gửi về hình ảnh, các nhà khoa học đã phát hiện những vệt tối dài nằm trên vách miệng hố và sườn dốc. Trong nhiều thập kỷ, giới nghiên cứu tranh luận gay gắt về nguyên nhân hình thành của chúng. Có người cho rằng đó là dòng nước chảy – yếu tố quan trọng cho sự sống. Nhưng giờ đây, một nghiên cứu mới đã bác bỏ giả thuyết này.

Các nhà khoa học từ Đại học Brown (Mỹ) và Đại học Bern (Thụy Sĩ) đã sử dụng thuật toán AI để phân tích hơn 86.000 ảnh vệ tinh độ phân giải cao của sao Hỏa. Bằng cách huấn luyện AI trên dữ liệu các vệt dốc đã được xác nhận, họ tạo ra bản đồ toàn cầu về các vệt tối này, sau đó đối chiếu với các yếu tố địa chất như: nhiệt độ, tốc độ gió, độ ẩm, hoạt động trượt đất...

Kết quả cho thấy: không có mối liên hệ nào giữa các vệt tối với nước hay băng giá. Thay vào đó, chúng thường xuất hiện ở khu vực có gió mạnh và nhiều bụi – gợi ý rằng đây là hiện tượng trượt bụi khô do gió hoặc ngoại lực tác động.

Điều này đồng nghĩa với việc những vệt được gọi là recurring slope lineae (RSL) – từng được kỳ vọng là dấu hiệu dòng chảy nước muối – không phải là nơi có điều kiện sống như từng suy đoán.

Vì sao phát hiện này vẫn quan trọng?

Nếu các nhà khoa học xác định được sự tồn tại của nước, khu vực đó có thể trở thành “vùng cấm” trong thăm dò. Lý do là vì tàu và thiết bị từ Trái Đất có thể mang theo vi khuẩn, làm ô nhiễm môi trường sao Hỏa và gây nhiễu kết quả tìm kiếm sự sống ngoài hành tinh.

Vì vậy, nghiên cứu này không chỉ giúp làm sáng tỏ một bí ẩn lâu đời, mà còn hỗ trợ NASA lên kế hoạch tiếp cận sao Hỏa một cách cẩn trọng và chính xác hơn.

Không phải khám phá nào cũng phải về người ngoài hành tinh

“Ưu điểm lớn nhất của nghiên cứu dữ liệu lớn như thế này là giúp loại trừ những giả thuyết sai từ quỹ đạo, trước khi gửi tàu thám hiểm xuống mặt đất”, nhà nghiên cứu Adomas Valantinas từ Đại học Brown cho biết.

Dù không mang đến tin vui về khả năng tồn tại nước, nghiên cứu này vẫn là một bước tiến quan trọng trong hành trình khám phá hành tinh đỏ – nhấn mạnh rằng khoa học không nhất thiết phải xoay quanh cuộc săn tìm sự sống ngoài Trái Đất mới có giá trị.