Người Việt dẫn đầu cuộc đua AI tại Google

Hành trình từ giấc mơ IMO đến “mũi nhọn” AI tại Google

Lương Minh Thắng – một cái tên tưởng chừng quen thuộc với giới học sinh chuyên Toán – nay đã trở thành biểu tượng của trí tuệ Việt trong làn sóng công nghệ AI toàn cầu. Sinh ra tại Đồng Nai, từng nuôi ước mơ chinh phục Olympic Toán quốc tế, Thắng lại bất ngờ rẽ sang ngành khoa học máy tính sau khi trượt vòng tuyển chọn. Cú rẽ này, sau cùng, đã mở ra cho anh cánh cửa bước vào thế giới trí tuệ nhân tạo.

Thắng đến với Đại học Quốc gia Singapore năm 2006 và bén duyên với AI nhờ sự cuốn hút của khả năng dịch tự động giữa các ngôn ngữ. Chỉ vài năm sau, anh được nhận vào Đại học Stanford danh giá, nơi anh theo đuổi học sâu (deep learning) và trở thành một trong những người tiên phong trong ứng dụng mạng nơ-ron vào dịch máy tự động.

Khởi đầu tại Google và bước chuyển với Meena

Năm 2014, Thắng gia nhập Google Brain (nay là Google DeepMind) trong vai trò thực tập sinh nghiên cứu. Tại đây, anh góp phần cải tiến Google Translate bằng công nghệ mạng nơ-ron. Hai năm sau, anh chính thức trở thành nhân viên Google và đồng sáng lập dự án Meena – chatbot được phát triển từ con số 0, có khả năng trò chuyện đa lĩnh vực với quy mô dữ liệu khổng lồ.

Dù Meena từng được đánh giá là chatbot hàng đầu thế giới năm 2020, Google lại không phát hành nó do lo ngại về các rủi ro xã hội mà chatbot có thể gây ra, như phân biệt đối xử hay cung cấp thông tin sai lệch.

“Báo động đỏ” và cuộc đua 100 ngày cùng Bard

Khi ChatGPT ra mắt cuối năm 2022, Google lập tức cảm thấy sức ép và phát lệnh "Code Red" – báo động đỏ. Trong bối cảnh ấy, Lương Minh Thắng được chọn tham gia nhóm chỉ gồm 50 người để cấp tốc xây dựng Bard – chatbot mới kế thừa từ Meena nhưng cải tiến toàn diện về độ chính xác và độ tin cậy.

Thắng và đồng đội đã làm việc không ngơi nghỉ trong 100 ngày, biến Bard từ bản thô sơ thành sản phẩm thực tế. Không chỉ nhóm nghiên cứu, toàn bộ nhân viên Google cũng tham gia “trò chuyện” với Bard để huấn luyện thêm dữ liệu cho chatbot. Kết quả là đầu tháng 2/2023, Bard chính thức ra mắt, đánh dấu một cột mốc mới trong cuộc cạnh tranh AI toàn cầu.

AlphaGeometry – Khi AI bước vào thế giới hình học

Bên ngoài công việc tại Google, Thắng còn tham gia các dự án nghiên cứu độc lập. Một trong số đó là AlphaGeometry – AI có khả năng giải các bài toán hình học Olympiad. Năm 2023, hệ thống này đã giải được 25 trong số 30 bài toán hình học ở các kỳ IMO, ngang tầm huy chương vàng quốc tế.

Tuy nhiên, điều khiến nhóm nghiên cứu tâm huyết nhất là giải được bài hình học nổi tiếng của đề IMO 1979 – bài toán mà thầy Lê Bá Khánh Trình từng đạt giải đặc biệt. Với AlphaGeometry 2 và sự kết hợp cùng mô hình ngôn ngữ Gemini, bài toán ấy cuối cùng cũng đã được chinh phục.

Chưa dừng lại ở đó, nhóm còn phát triển AlphaProof – một hệ thống có thể giải cả hình học lẫn đại số, đạt điểm tuyệt đối trong các bài toán của đề IMO 2024, trong đó có bài được giải chỉ trong 19 giây.

“Siêu trí tuệ” – Mục tiêu kế tiếp

Hiện tại, TS Thắng đang dẫn dắt một dự án mới về “siêu trí tuệ” tại Google – hướng tới việc giúp AI có thể suy nghĩ mạch lạc, liên kết logic như con người. Với anh, việc AI vượt qua trí tuệ con người chỉ là vấn đề thời gian. Nhưng thay vì lo sợ, anh coi đó là cơ hội để phát triển và khám phá thế giới.

“AI không phải là mối đe dọa, mà là một công cụ quyền năng mới như máy tính từng xuất hiện. Nếu có đủ sự tò mò và không sợ thử thách, các bạn trẻ hoàn toàn có thể chinh phục lĩnh vực này”, TS Thắng chia sẻ.