Ngôn ngữ ‘người ngoài hành tinh’ trong toán học dần được giải mã

Lý thuyết Toán học Liên vũ trụ Teichmüller – hay IUT – được nhà toán học người Nhật Shinichi Mochizuki công bố vào năm 2012 để giải bài toán ABC nổi tiếng trong số học, từng bị xem là bất khả xâm phạm vì mức độ phức tạp vượt xa mọi chuẩn mực thông thường.

IUT sử dụng hệ ký hiệu và logic gần như hoàn toàn tách biệt với phần còn lại của toán học hiện đại. Điều này khiến phần lớn các nhà toán học phải "bó tay", thậm chí gọi nó là “ngôn ngữ của người ngoài hành tinh”. Hơn một thập kỷ trôi qua, lý thuyết này vẫn chưa được kiểm chứng rộng rãi bởi sự bí hiểm của nó.

Tuy nhiên, hi vọng mới vừa được thắp lên nhờ một kỹ sư phần mềm 28 tuổi người Trung Quốc – Zhou Zhongpeng. Dù từng nghiên cứu lý thuyết đồ thị ở bậc tiến sĩ, Zhou rẽ hướng sang ngành công nghệ. Nhưng đam mê toán học vẫn cháy âm ỉ trong anh. Trong thời gian rảnh, Zhou dành hàng tháng trời nghiền ngẫm IUT và đã đưa ra một số chỉnh sửa và cách áp dụng mới.

Sau 5 tháng nghiên cứu, Zhou đã viết một bài báo trình bày các kết quả mà anh cho rằng có thể chứng minh phần lớn các trường hợp của "Định lý Fermat tổng quát", chỉ dựa trên nền tảng lý thuyết IUT. Anh gửi bài viết này đến chính Mochizuki và nhà toán học Ivan Fesenko – người từng cố gắng giải nghĩa IUT nhiều năm qua.

Công trình của Zhou khiến Fesenko ấn tượng đến mức mời anh đến làm việc trực tiếp tại Đại học Westlake (Trung Quốc). Hiện Zhou đang tiếp tục phát triển hướng tiếp cận mới dưới sự hướng dẫn của Fesenko. Nếu thành công, kết quả này không chỉ củng cố lý thuyết IUT mà còn mở ra ứng dụng rộng lớn trong mật mã học, máy tính lượng tử, và thậm chí là mô hình hóa không-thời gian.

Dẫu vậy, vẫn còn nhiều phần của IUT chưa được hiểu rõ. Việc "giải mã" hoàn toàn lý thuyết này có thể mất nhiều năm nữa – nếu có thể. "Tôi chỉ đang tiếp bước các bậc tiền bối, và hy vọng sẽ đóng góp một phần nhỏ bé cho lĩnh vực này," Zhou chia sẻ khiêm tốn trên mạng xã hội.

Sự bền bỉ và đam mê của một kỹ sư ngoài ngành hứa hẹn có thể là chìa khóa mở cánh cửa vào một trong những mê cung toán học lớn nhất thế kỷ.