Milwaukee cân nhắc đổi ảnh mugshot lấy phần mềm nhận diện khuôn mặt

Ngành công nghiệp nhận diện khuôn mặt vốn đã nhiều tai tiếng nay tiếp tục gây tranh cãi tại Milwaukee. Cảnh sát thành phố đang cân nhắc một thỏa thuận chưa từng có: đổi 2,5 triệu ảnh mugshot cùng hồ sơ tù nhân trong nhiều thập kỷ để lấy quyền sử dụng miễn phí phần mềm nhận diện khuôn mặt của công ty Biometrica.

Theo tờ Milwaukee Journal Sentinel, đề xuất này được công bố tại cuộc họp của Ủy ban Phòng cháy chữa cháy và Cảnh sát thành phố vào tuần trước. Trước đây, cảnh sát Milwaukee thường mượn công nghệ nhận diện khuôn mặt từ các đơn vị lân cận. Nếu thỏa thuận được thông qua, lực lượng này sẽ nhận được hai giấy phép tìm kiếm miễn phí từ Biometrica, công ty đang làm việc với nhiều cơ quan thực thi pháp luật ở Mỹ.

Dù Biometrica chưa xác nhận cách sử dụng những ảnh mugshot này, nhiều khả năng chúng sẽ được dùng để huấn luyện phần mềm. Việc công ty công nghệ lấy dữ liệu khuôn mặt không xin phép từng xảy ra, như Clearview AI lấy ảnh từ mạng xã hội hay PimEyes sử dụng ảnh của người đã khuất để huấn luyện thuật toán.

Trong email trả lời Gizmodo, cảnh sát Milwaukee cho biết họ chưa ký hợp đồng chính thức và sẽ tiếp tục thảo luận thêm. Đại diện của họ nhấn mạnh rằng minh bạch với cộng đồng là ưu tiên hơn so với việc vội vã sở hữu công nghệ.

Tuy nhiên, ngay cả khi chưa có thỏa thuận chính thức, đề xuất này cũng đã dấy lên làn sóng chỉ trích. Công nghệ nhận diện khuôn mặt vốn có tỷ lệ sai sót cao đối với người da màu, phụ nữ và người phi nhị nguyên giới. David Gwidt, phát ngôn viên của Liên đoàn Tự do Dân sự Hoa Kỳ (ACLU) tại Wisconsin, cho biết: "Đã có nhiều trường hợp bắt nhầm người do lỗi nhận diện — và đa số nạn nhân là người da đen."

Đáng lo ngại hơn, thỏa thuận không yêu cầu thông báo cho các cá nhân liên quan hay xin phép họ. Wisconsin không có luật bảo vệ quyền riêng tư sinh trắc học, và vì ảnh mugshot được coi là hồ sơ công khai, cảnh sát không bị ràng buộc phải xin ý kiến người dân.

Điều này dẫn đến nguy cơ lớn: một khi dữ liệu sinh trắc học bị rò rỉ, người dân sẽ đối mặt với rủi ro đánh cắp danh tính hoặc vượt qua hệ thống an ninh. Đây không phải là chuyện có thể giải quyết đơn giản như thay đổi mật khẩu — bởi khuôn mặt con người không thể thay thế.

Việc tận dụng dữ liệu người yếu thế cho công nghệ giám sát tiếp nối một lịch sử dài lạm dụng quyền lực ở Mỹ. Jeramie Scott, cố vấn cấp cao tại EPIC, nhận định: "Thật trớ trêu khi cảnh sát Milwaukee muốn dùng ảnh mugshot — vốn chủ yếu của người da màu — để huấn luyện công nghệ giám sát cũng nhắm vào họ."

Hiện tại, không có quy định liên bang nào quản lý công nghệ nhận diện khuôn mặt. Thành phố Madison (thủ phủ bang Wisconsin) đã cấm công nghệ này từ năm 2020, nhưng Milwaukee thì chưa. Theo ông Scott, "Cách an toàn nhất là dừng thỏa thuận này và không sử dụng công nghệ cho đến khi có khung pháp lý bảo vệ quyền lợi người dân."

Tuần trước, tổ chức ACLU địa phương đã yêu cầu Milwaukee tạm dừng việc triển khai công nghệ giám sát mới trong hai năm, đồng thời xây dựng quy định cho các công nghệ hiện có, với sự tham gia đóng góp của cộng đồng. Dù cảnh sát Milwaukee khẳng định sẽ có chính sách không bắt người chỉ dựa trên nhận diện khuôn mặt, hiện vẫn chưa có cơ chế nào để giám sát và bảo đảm họ thực hiện đúng cam kết.