Giải mã hiện tượng thường xuyên ‘bật dậy lúc 4h sáng’

Nếu bạn thường xuyên thức dậy vào đúng 4h sáng và khó ngủ lại, bạn không hề đơn độc. Đây là hiện tượng phổ biến, thu hút nhiều góc nhìn từ khoa học đến tâm linh, khiến không ít người băn khoăn về nguyên nhân thực sự phía sau.

Góc nhìn tâm linh và y học cổ truyền

Trong văn hóa phương Tây, khoảng thời gian từ nửa đêm đến 4h sáng thường được gọi là "giờ phù thủy" – thời điểm ranh giới giữa thế giới vật chất và tâm linh được cho là mỏng manh nhất. Một số người tin rằng thức dậy vào khung giờ này là dấu hiệu của sự kết nối với thiên thần hộ mệnh hoặc linh hồn đang tìm cách giao tiếp.

Đông y lại có cách giải thích khác: theo “đồng hồ sinh học” cổ truyền, mỗi khung giờ trong đêm tương ứng với một cơ quan trong cơ thể. 1h-3h sáng liên quan đến gan – nơi xử lý độc tố và cảm xúc giận dữ, còn 3h-5h sáng gắn liền với phổi – bộ phận liên quan đến cảm xúc buồn bã hoặc các vấn đề hô hấp. Nếu bạn thường xuyên thức dậy vào khoảng 4h, có thể cơ thể đang gửi tín hiệu về sự mất cân bằng ở những khu vực này.

Ngoài ra, một số chuyên gia năng lượng cho rằng 4h sáng là thời điểm luân xa tim và cổ họng hoạt động mạnh. Nếu bạn đang kìm nén cảm xúc hoặc không thể bộc lộ những điều muốn nói, năng lượng có thể bị “tắc nghẽn”, dẫn đến việc cơ thể tự đánh thức để cảnh báo.

Thức dậy sớm: Không hẳn là điều xấu?

Ở Ấn Độ, khoảng thời gian trước bình minh – gọi là Brahma Muhurta – được xem là “giờ vàng” để thiền, học tập và tìm sự tỉnh thức. Một số người coi đây là thời điểm lý tưởng để kết nối với bản thân, thay vì chống lại nó.

Các chuyên gia giấc ngủ cho rằng việc tỉnh giấc vào 4h sáng phần lớn là do cơ chế sinh lý tự nhiên của cơ thể. Theo Tiến sĩ Guy Meadows (The Sleep School), đây là lúc hormone cortisol bắt đầu tăng để chuẩn bị thức dậy, trong khi chất gây buồn ngủ adenosine giảm xuống mức thấp nhất. Chỉ một tác động nhỏ – như tiếng động, ánh sáng, hoặc suy nghĩ căng thẳng – cũng đủ để bạn thức hẳn.

Nếu bạn cố gắng ngủ lại bằng cách ép mình nhắm mắt, lo lắng hoặc kiểm tra đồng hồ, não bộ sẽ ghi nhớ thói quen này, khiến tình trạng trở nên thường xuyên hơn.

Giáo sư Russell Foster (Đại học Oxford) bổ sung: Giấc ngủ diễn ra theo chu kỳ REM và non-REM, mỗi chu kỳ kéo dài 70-90 phút. Khi bạn thức dậy vào lúc 4h sáng, nhiều khả năng đó là kết thúc một chu kỳ REM – giai đoạn giấc ngủ nông, dễ tỉnh. Vì chu kỳ ngủ lặp lại đều đặn, việc dậy vào cùng một giờ qua nhiều đêm là điều hoàn toàn bình thường.

Làm gì khi bạn thường xuyên tỉnh dậy lúc 4h sáng?

• Đừng hoảng hốt hay nhìn đồng hồ. Việc này khiến bạn căng thẳng và càng khó ngủ lại.
• Thử thiền nhẹ hoặc hít thở sâu, để thư giãn hệ thần kinh.
• Hạn chế ánh sáng xanh trước giờ ngủ và tránh uống rượu, caffeine vào buổi tối.
• Kiểm tra môi trường ngủ: ánh sáng, tiếng ồn hay nhiệt độ có thể là nguyên nhân khiến bạn tỉnh giấc.
• Nếu hiện tượng kéo dài và gây mệt mỏi ban ngày, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa giấc ngủ.

Dù là lời nhắn từ tâm linh hay chỉ là dấu hiệu sinh lý, việc tỉnh dậy lúc 4h sáng là cơ hội để lắng nghe cơ thể, tinh chỉnh lối sống, hoặc thậm chí khám phá chiều sâu tinh thần bên trong chính mình.