Nokia, thương hiệu từng dẫn đầu trong ngành công nghiệp di động, giờ đây mang đến một góc nhìn độc đáo về lịch sử phát triển của mình thông qua kho lưu trữ thiết kế (Nokia Design Archive). Được xây dựng bởi đại học Aalto, Phần Lan, kho lưu trữ chính thức ra mắt vào ngày 15/1/2025. Đây là lần đầu tiên công chúng được tiếp cận hàng loạt tài liệu nội bộ, bản thiết kế sản phẩm và các nguyên mẫu độc đáo chưa từng được công bố, mang lại cái nhìn rõ nét hơn về một thời kỳ hoàng kim của Nokia trong giai đoạn bùng nổ của thị trường di động.

Kho báu lịch sử của Nokia

Kho lưu trữ bao gồm khoảng 700 tài liệu, tập trung vào các dự án từ giữa thập niên 1990 đến đầu những năm 2000. Đây là thời điểm mà Nokia không chỉ chiếm lĩnh thị trường mà còn dẫn đầu về đổi mới thiết kế. Các tài liệu này bao gồm bản vẽ, nguyên mẫu và ý tưởng sản phẩm chưa từng xuất hiện trước đây. Từng chi tiết trong kho lưu trữ giúp hé lộ cách Nokia đã không ngừng khám phá và thử nghiệm, với mục tiêu đưa công nghệ vào cuộc sống hàng ngày của người dùng.

Thiết bị đeo tay Medallion II

Một trong những nguyên mẫu nổi bật là thiết bị đeo tay thuộc dòng Imagewear. Vào đầu những năm 2000, Nokia từng ra mắt hai sản phẩm Imagewear với khả năng hiển thị hình ảnh, được thiết kế để đeo trên cổ. Tuy nhiên, nguyên mẫu Medallion II lại đi xa hơn khi được thiết kế như một chiếc vòng đeo tay tích hợp công nghệ. Theo nhà nghiên cứu Kaisu Savola từ đại học Aalto, đây là nỗ lực của Nokia nhằm kết hợp thời trang và công nghệ, mở ra xu hướng cá nhân hóa thiết bị di động.

Tầm nhìn với điện thoại Vision 99

Năm 1997, Nokia đặt ra mục tiêu phát triển dòng sản phẩm điện thoại dành cho người chơi thể thao và trẻ em. Bản kế hoạch nội bộ dài 43 trang với tên gọi Vision 99 phác thảo ý tưởng về một thiết bị chống nước, được bọc cao su hoặc xốp để tăng độ bền. Savola cho biết, phương pháp tiếp cận của Nokia không chỉ đơn thuần là một chiến lược marketing mà còn được tích hợp ngay từ giai đoạn thiết kế sản phẩm.

Access Touch – ý tưởng vì cộng đồng

Cũng trong năm 1997, Nokia đã nghĩ đến một mẫu điện thoại vượt qua mọi rào cản sử dụng. Sản phẩm được thiết kế với màn hình lật để tăng góc nhìn, hỗ trợ máy trợ thính tháo rời, phím nổi cho người mù và nhận diện giọng nói để sử dụng rảnh tay. Dù sản phẩm này chưa từng ra mắt, nhưng các nguyên tắc thiết kế từ dự án Access Touch đã được áp dụng vào nhiều thiết bị khác của Nokia sau này.

Human Form 1 – công nghệ vượt giới hạn

Năm 2013, Nokia tạo ra một nguyên mẫu độc đáo mang tên Human Form 1. Chiếc smartphone này có hình dạng giống một chiếc điều khiển từ xa, tích hợp màn hình cảm ứng với khả năng tương tác bằng cảm giác. Người dùng có thể uốn cong thiết bị để phóng to hình ảnh hoặc lắc để quay lại màn hình chính. Đây là minh chứng cho tầm nhìn của Nokia về một tương lai mà công nghệ trở nên vô hình, đề cao sự trực giác trong sử dụng.

Webpad – sáng tạo từ ý tưởng đến thực tế

Theo Wired, nhiều ý tưởng của Nokia được thiết kế không phải để thương mại hóa mà nhằm khơi dậy sự sáng tạo của các nhà thiết kế. Một trong số đó là thiết bị đeo Webpad, sử dụng như một nguyên mẫu thử nghiệm thực tế. Dù không bao giờ được bán ra thị trường, các nguyên mẫu như Webpad đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa ý tưởng.

Thiết bị giải trí đa phương tiện

Trước khi smartphone bùng nổ, Nokia từng bước vào thị trường thiết bị giải trí di động. Họ phát triển một sản phẩm nghe nhạc có tên Music Player HDR-1, đi kèm thẻ nhớ 32 MB để lưu trữ khoảng một giờ nhạc. Sản phẩm ra mắt vào đầu những năm 2000, nổi bật với màu bạc và xanh dương. Tuy nhiên, kho lưu trữ cho thấy Nokia cũng từng phát triển các phiên bản màu khác như xám và đỏ.

Hypercard – thiết kế đầy tham vọng

Nokia từng thử nghiệm một thiết bị có tên Hypercard. Sản phẩm này tích hợp thẻ tín dụng và màn hình cảm ứng. Dù chưa từng ra mắt chính thức, Hypercard cho thấy tham vọng của Nokia trong việc kết hợp công nghệ di động với các tiện ích tài chính.

Nguyên mẫu dòng N-Gage và những nỗ lực cải tiến

Kho lưu trữ Nokia cũng tiết lộ nhiều nguyên mẫu chưa từng xuất hiện của dòng điện thoại chơi game N-Gage. Sản phẩm lần đầu được ra mắt năm 2003 để cạnh tranh với Game Boy Advance của Nintendo, nhưng không thành công và bị ngừng sản xuất năm 2006. Các nguyên mẫu cho thấy nỗ lực của Nokia trong việc cải tiến thiết kế và đa dạng hóa sản phẩm.

Thiết bị đa phương tiện Nokia 7700 MX2

Cũng trong năm 2003, Nokia ra mắt nguyên mẫu Nokia 7700, một thiết bị đa phương tiện với màn hình cảm ứng và bút cảm ứng. Dù mang thiết kế thuôn dài và nhiều tính năng tiên tiến, sản phẩm này chưa bao giờ được bán ra thị trường.

Những thiết kế bí ẩn chưa có lời giải

Kho lưu trữ cũng hé lộ các nguyên mẫu không rõ công dụng, chẳng hạn như một thiết bị màu be giống máy chiếu di động. Theo nhà nghiên cứu Anna Valtonen, hiện chưa có đủ thông tin để giải mã hoàn toàn công dụng của những thiết kế này. Tuy nhiên, kho lưu trữ Nokia Design Archive hứa hẹn sẽ tiếp tục mở rộng, với kế hoạch công bố thêm khoảng 20.000 tài liệu trong tương lai.

Những khám phá từ kho lưu trữ không chỉ là minh chứng cho sức sáng tạo vượt thời gian của Nokia, mà còn là nguồn cảm hứng quý giá cho các nhà thiết kế và nghiên cứu công nghệ ngày nay.