Scale AI khủng hoảng sau thương vụ đầu tư 14 tỷ USD của Meta

Thương vụ tỷ đô và cú “khựng lại” bất ngờ

Mùa hè 2025, Meta gây chấn động giới công nghệ khi tuyên bố rót 14 tỷ USD vào Scale AI và đồng thời chiêu mộ người sáng lập trẻ tuổi Alexandr Wang – gương mặt được xem là “thần đồng” của lĩnh vực dữ liệu AI. Những tưởng đây sẽ là bước ngoặt đưa Scale AI lên tầm cao mới, nhưng thực tế lại diễn biến theo chiều hướng ngược lại.

Ngay sau khi Meta xuất hiện, loạt khách hàng hạng A như Google, OpenAI hay một số đối tác dẫn đầu thị trường đã âm thầm rời đi. Trong bối cảnh cạnh tranh dữ liệu ngày càng gay gắt, bất kỳ mối liên hệ nào với một tập đoàn công nghệ lớn đều dễ làm dấy lên lo ngại về rủi ro phụ thuộc hoặc xung đột lợi ích. Vì vậy, thương vụ 14 tỷ USD thay vì mở ra cánh cửa mới lại vô tình tạo ra khoảng cách giữa Scale AI và khách hàng.

Trên thị trường tư nhân, các nhà đầu tư cũng bắt đầu hạ định giá startup này. Một số chuyên gia trong giới tài chính cho rằng khoản đầu tư của Meta giống như “bức bình phong” cho mục tiêu chính: thu hút Alexandr Wang về đội ngũ phát triển AI của Meta hơn là một thương vụ đầu tư thông thường.

Lực lượng gán nhãn – nền tảng sống còn bị bỏ quên

Scale AI tồn tại nhờ đội ngũ gần 10.000 tasker – những người làm nhiệm vụ phân loại và gán nhãn dữ liệu, phần việc cốt lõi để huấn luyện chatbot và mô hình AI. Tuy nhiên, ngay chính lực lượng này đang chịu tác động mạnh mẽ từ các điều chỉnh chiến lược sau thương vụ Meta.

Mức thu nhập giảm sâu, tình trạng thiếu dự án mới và thời gian đào tạo kéo dài nhưng không có cơ hội làm việc khiến nhiều cộng tác viên rời nền tảng. Có người dành hàng chục giờ cho khóa đào tạo không lương mà vẫn không nhận được bất kỳ tác vụ nào. Một số khác cho biết mức lương thực tế rơi xuống chỉ còn vài USD mỗi ca làm việc.

Dù lãnh đạo Scale AI khẳng định việc tinh giản nhằm tái cấu trúc tài chính và định hướng công ty đúng đường, điều này không đủ xoa dịu sự bất mãn ngày càng tăng trong đội ngũ tasker – những người trực tiếp tạo ra giá trị dữ liệu cho công ty.

Sa thải nhân sự và sự thu hẹp quy mô âm thầm

Tháng 8 và tháng 9/2025 đánh dấu những thay đổi lớn trong bộ máy nhân sự. Scale AI cắt giảm 14% nhân viên toàn thời gian, sau đó chấm dứt hợp đồng với nhóm red team – những người phụ trách kiểm tra và “bẻ gãy” mô hình AI để tìm lỗi. Khối lượng công việc giảm sút khiến nhiều nhóm nội bộ bị giải thể, trong đó có cả đội ngũ tại Dallas chuyên về AI tổng quát.

Các động thái này diễn ra chỉ vài tuần sau khi thương vụ Meta hoàn tất, làm dấy lên nghi ngờ rằng Scale AI đang thiếu dự án mới một cách trầm trọng. Một số nhân viên cũ thậm chí cho rằng vấn đề chất lượng dữ liệu – bao gồm cả việc chấp nhận các tập dữ liệu kém chất lượng – đã tồn tại lâu nhưng chưa từng được xử lý tận gốc.

Cú phản công của đối thủ và cuộc “chảy máu” khách hàng

Khi Scale AI đối mặt khó khăn, các startup khác nhanh chóng tận dụng cơ hội. Mercor, một công ty đối thủ, đã giành được ít nhất một dự án lớn từ Meta – nghịch lý khi Meta lại là cổ đông nắm gần 50% cổ phần Scale AI.

Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ huấn luyện AI nhỏ hơn cũng bắt đầu thu hút các tasker, kỹ sư và khách hàng từng hợp tác với Scale AI. Đây là dấu hiệu cho thấy sự thống trị của Scale AI trong mảng dữ liệu huấn luyện không còn vững chắc như trước.

Những lỗ hổng cố hữu: từ bảo mật đến quy trình vận hành

Bên cạnh áp lực từ thị trường, Scale AI còn đối diện hàng loạt vấn đề nội tại. Công ty từng sử dụng Google Docs ở chế độ công khai để theo dõi tiến độ công việc cho các khách hàng lớn – điều bị đánh giá là thiếu an toàn và không phù hợp với tiêu chuẩn bảo mật của ngành AI.

Một số vụ kiện từ cựu nhân viên tại California đã buộc công ty phải giải quyết trong âm thầm. Những sai sót như vậy khiến danh tiếng Scale AI bị ảnh hưởng đáng kể, đặc biệt khi các đối tác lớn ngày càng thận trọng với dữ liệu nhạy cảm.

Tương lai nào cho Scale AI sau “bom tấn Meta”?

Câu chuyện của Scale AI đặt ra câu hỏi lớn về vai trò của vốn đầu tư trong ngành AI. Một thương vụ hoành tráng có thể tạo ra cú hích truyền thông, nhưng cũng có thể làm lung lay những mối quan hệ vốn mong manh trong hệ sinh thái dữ liệu.

Scale AI vẫn đang tìm cách đa dạng hóa nguồn thu, mở phòng thí nghiệm phục vụ robot, mở rộng hợp tác với quân đội Mỹ và các cơ quan chính phủ. Những động thái này giúp công ty duy trì doanh thu, nhưng chưa đủ để lấy lại ánh hào quang trước đây.

Tương lai của Scale AI phụ thuộc vào khả năng tái thiết niềm tin – từ khách hàng, cộng tác viên đến các nhà đầu tư. Nếu không thể chứng minh rằng mình vẫn là một nhà cung cấp dữ liệu đáng tin cậy và có khả năng đổi mới, khoản đầu tư 14 tỷ USD từ Meta có thể trở thành “gánh nặng vàng” hơn là cú hích tăng trưởng.