Những trường hợp được nghỉ hưu trước tuổi từ 1/1/2026: Ai được hưởng và điều kiện ra sao?

Từ năm 2026, tuổi nghỉ hưu theo điều kiện làm việc bình thường tiếp tục được điều chỉnh theo lộ trình đã quy định trong Bộ Luật Lao động. Nam công dân sẽ nghỉ ở 61 tuổi 6 tháng và tăng dần đến 62 tuổi vào năm 2028. Lao động nữ nghỉ ở 57 tuổi và sẽ đạt mức 60 tuổi vào năm 2035. Tuy nhiên, vẫn có nhiều trường hợp được nghỉ hưu sớm hơn hoặc muộn hơn nhờ các chính sách đặc thù.

Với đội ngũ giáo viên, Luật Nhà giáo có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 bổ sung quyền lợi nghỉ hưu linh hoạt hơn. Riêng giáo viên mầm non có thể nghỉ hưu sớm tối đa 5 năm nếu có nguyện vọng và đã đóng đủ 15 năm bảo hiểm xã hội. Điều này đồng nghĩa từ năm 2026, thầy giáo mầm non có thể nghỉ từ 56 tuổi 6 tháng, còn cô giáo có thể nghỉ từ 52 tuổi, đồng thời không bị trừ tỷ lệ lương hưu như quy định chung. Mức hưởng được tính theo số năm tham gia bảo hiểm xã hội, tương tự như nghỉ đúng tuổi.

Ở chiều ngược lại, một số nhà giáo có trình độ cao như giáo sư, phó giáo sư hoặc tiến sĩ được quyền kéo dài tuổi công tác nếu cơ sở giáo dục có nhu cầu và bản thân đủ sức khỏe để làm việc. Người có trình độ tiến sĩ được kéo dài tối đa 5 năm; phó giáo sư tối đa 7 năm và giáo sư tối đa 10 năm. Như vậy, từ năm 2026, tuổi nghỉ hưu muộn nhất của giáo sư nam có thể lên tới 71 tuổi 6 tháng, còn nữ là 67 tuổi.

Các quy định của Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi cũng mở ra nhiều trường hợp được nghỉ hưu trước tuổi. Người suy giảm khả năng lao động từ 61% đến dưới 81% có thể nghỉ hưu sớm tối đa 5 năm nhưng mỗi năm nghỉ sớm bị giảm 2% lương hưu. Người suy giảm trên 81%, lao động khai thác than hầm lò hoặc người nhiễm HIV/AIDS khi làm nhiệm vụ được nghỉ hưu sớm tối đa 10 năm nếu đã đóng đủ 15 năm bảo hiểm xã hội.

Những lao động làm nghề đặc biệt nặng nhọc hoặc làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn cũng nằm trong nhóm được nghỉ hưu sớm, miễn là có tối thiểu 15 năm làm việc trong môi trường này. Quy định tương tự áp dụng cho lực lượng công an, quân đội, cơ yếu và dân quân thường trực, giúp họ có thể nghỉ hưu sớm hơn — tối đa 56 tuổi 6 tháng với nam và 52 tuổi với nữ.

Trong khi đó, bảo hiểm xã hội tự nguyện vẫn giữ mức tuổi nghỉ hưu 60 với nam và 55 với nữ cho người tham gia trước 1/1/2021 và đã đóng đủ 20 năm, dù hiện nay chưa có ai đủ điều kiện vì chính sách mới chỉ áp dụng được 17 năm.

Sự điều chỉnh tuổi nghỉ hưu những năm gần đây góp phần làm tăng tuổi nghỉ hưu trung bình của lao động Việt Nam. Từ mức 55,8 tuổi vào năm 2016, con số này đã tăng lên 56,6 tuổi vào năm 2022. Số người nghỉ hưu hằng năm cũng giảm, phản ánh xu hướng kéo dài thời gian làm việc. Hiện cả nước có gần 3,4 triệu người đang hưởng lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng, với mức lương hưu bình quân năm 2024 gần 7 triệu đồng mỗi tháng từ Quỹ bảo hiểm xã hội.

Những thay đổi từ năm 2026 không chỉ tạo thêm quyền lựa chọn cho người lao động mà còn giúp hệ thống hưu trí vận hành bền vững hơn trong dài hạn, đặc biệt khi tuổi thọ tăng và lực lượng lao động đang thay đổi theo cấu trúc dân số mới.

(Tham khảo Vnexpress)