Nhà hát Lớn Hà Nội sắp đóng cửa

Có những di sản không chỉ được dựng bằng gạch đá mà còn bởi ký ức của nhiều thế hệ, và Nhà hát Lớn Hà Nội là một trong số đó. Nằm ở số 1 Tràng Tiền, giữa một không gian quen thuộc của thành phố hơn trăm năm tuổi, công trình biểu tượng này đang chuẩn bị khép lại cánh cửa để bước vào hành trình trùng tu lớn. Nhưng trước thời khắc tạm biệt ấy, di sản đã chọn cách “tự kể câu chuyện đời mình” theo phương thức chưa từng có trong lịch sử tồn tại.

Triển lãm immersive “115 năm Nhà hát kể chuyện – Di sản cất lời bằng ánh sáng và công nghệ”, diễn ra từ 22/11 đến 31/12, đã biến toàn bộ tòa nhà thành một sân khấu sống động. Những lớp kiến trúc quen thuộc bỗng trở thành bề mặt để ký ức được đánh thức, để lịch sử bước ra khỏi tĩnh lặng mà hòa vào dòng chuyển động của ánh sáng, của âm thanh, của những nhịp đập đã tồn tại xuyên qua thế kỷ.

Không còn khoảng cách giữa người xem và công trình, bởi immersive mở ra một lối đi trực tiếp vào bên trong di sản. Quản lý dự án Nguyễn Minh Chính chia sẻ rằng thách thức lớn nhất không phải là công nghệ mà là làm sao chạm tới “phần ký ức vô hình” – những gì không ghi trong tư liệu, không nằm trong ảnh chụp, nhưng vẫn hiện diện trong từng mảng tường, từng hơi thở của kiến trúc.

Khi ánh sáng bắt đầu chạy trên mái vòm, trên những phù điêu cổ, người xem nhận ra đây không phải là một cuộc triển lãm để ngắm, mà là một cuộc đối thoại. Những chi tiết tưởng như bất động của tòa nhà bỗng chuyển động, mở lối cho người xem đi từ năm 1911 – giai đoạn công trình ra đời – đến những thời khắc Hà Nội đổi thay, từ buổi đầu thuộc địa, chiến tranh, cho đến thành phố hiện đại rực rỡ ánh đèn. Mỗi phòng, mỗi vòm trần, mỗi nhịp cầu thang bỗng như trở thành các cánh cửa thời gian.

Ở một số khoảnh khắc, ánh sáng chạy dọc trần mái như tiếng thở dài của lịch sử. Minh Chính kể lại giây phút ê-kíp nhận ra họ không tạo ra thứ gì mới, mà chỉ đánh thức một ký ức từng ngủ yên trong im lặng. Đó là lúc công nghệ trở thành bạn đồng hành của di sản, chứ không phải kẻ lấn át. Hình ảnh mapping được xây dựng dựa trên chính họa tiết thật, chuyển động bám sát cấu trúc để không làm biến dạng vẻ đẹp nguyên bản.

Đến trung tâm của tòa nhà – nơi được xem như “trái tim” của Nhà hát Lớn – điều người xem cảm nhận không còn là hình ảnh, mà là cảm xúc. Ánh sáng bao phủ từng phù điêu, từng đường cong của mái vòm, khiến công trình như đang chuyển mình và thở nhẹ. Cảm giác ấy khiến nhiều người bất chợt hiểu rằng Nhà hát Lớn không chỉ là biểu tượng kiến trúc, mà là một thực thể sống, mang theo cả ký ức của một thành phố.

Triển lãm được tổ chức đúng lúc Nhà hát chuẩn bị bước vào giai đoạn tu sửa lớn, như một lời chào vừa dịu dàng vừa sâu sắc. Khi những cánh cửa tạm thời khép lại, thứ còn đọng lại trong lòng người xem không phải nỗi buồn chia tay mà là cảm giác chờ đợi ngày công trình trở lại – mới hơn, đẹp hơn, nhưng vẫn giữ nguyên linh hồn đã tồn tại 115 năm.

Trong bối cảnh Hà Nội hướng tới trở thành Thành phố sáng tạo của UNESCO, trải nghiệm lần này không chỉ là một hoạt động nghệ thuật, mà còn là lời khẳng định: di sản không chỉ để bảo tồn, mà còn để sống, để kể, và để kết nối với hiện tại. Khi ánh sáng cuối cùng tắt đi, dư âm vẫn còn đó – như bước ra từ một buổi diễn đặc biệt mà sân khấu chính là ký ức của Hà Nội, vừa được đánh thức sau hơn một thế kỷ.