Giá gạo tăng cao: Cơn đau đầu của tân thủ tướng Nhật

Người dân xếp hàng chờ gạo bình ổn

Tại một khu chợ nông sản gần Tokyo, hơn 100 người dân phải xếp hàng dài để mua gạo giá bình ổn do chính phủ phát hành, rẻ hơn gần 40% so với mức giá bán lẻ trung bình. Tasuku Uchida, 28 tuổi, bày tỏ lo lắng:

“Nhìn hóa đơn mới thấy giá cả đã tăng chóng mặt. Tôi mong chính phủ nhanh chóng có biện pháp chống lạm phát.”

Giá gạo tăng kỷ lục, thách thức tân Thủ tướng

Tình trạng giá gạo tăng cao kỷ lục đang làm giảm sức mua của người tiêu dùng, trở thành bài toán đầu tiên mà Thủ tướng Sanae Takaichi, vừa nhậm chức ngày 21/10, phải giải quyết. Bà Takaichi dự kiến trình kế hoạch ổn định thị trường vào cuối tháng, trong khi Bộ trưởng Nông nghiệp Norikazu Suzuki đề xuất phát phiếu mua gạo cho một số hộ gia đình.

• Giá gạo Nhật Bản bật tăng trở lại

Giá gạo tăng mạnh từ giữa năm ngoái do thiếu hụt nguồn cung, giảm tạm thời vào mùa hè nhờ lượng gạo dự trữ được chính phủ bán ra với giá thấp. Tuy nhiên, những giải pháp này chỉ mang tính tạm thời, chưa giải quyết được áp lực lâu dài.

Con số và nguyên nhân

Trong tuần kết thúc ngày 27/10, giá bán lẻ trung bình cho túi gạo 5 kg tại siêu thị là 4.235 yen (27,43 USD), tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái và gấp đôi mức giá năm 2023. Giá gạo sỉ tháng 9 cũng đạt kỷ lục 36.895 yen/bao 60 kg, tăng 36% so với tháng trước.

Nguyên nhân chính là thiếu hụt sản lượng do nắng nóng cực đoan năm ngoái và dự báo sai nhu cầu thị trường. Thương nhân tìm cách mua gạo bất chấp lời trấn an của chính phủ, đẩy giá lên cao.

Shunsuke Orikasa, nhà nghiên cứu tại Viện Kinh tế Phân phối Nhật Bản, dự báo giá bán lẻ khó giảm trước tháng 3 năm sau, trừ khi nguồn cung dồi dào trở lại.

Rủi ro an ninh lương thực và chuyển hướng nhập khẩu

Thủ tướng Takaichi cảnh báo giá gạo đắt đỏ có thể đe dọa an ninh lương thực, khi một số doanh nghiệp và người tiêu dùng chuyển sang gạo nhập khẩu rẻ hơn, bất chấp thuế nhập khẩu 341 yen/kg (2,2 USD/kg). Số liệu Bộ Tài chính cho thấy nhập khẩu gạo đã tăng gấp 160 lần trong tháng 9.

Chính phủ mới đang cân nhắc chuyển trọng tâm hỗ trợ từ người tiêu dùng sang nông dân và nhà phân phối, bất chấp sức ép từ giá gạo nội địa tăng mạnh.

Ông Takahide Kiuchi, chuyên gia kinh tế trưởng tại Viện Nghiên cứu Nomura, nhận định:

“Giảm giá gạo xuống dưới 4.000 yen/bao 5 kg là rất khó. Người tiêu dùng sẽ không khỏi thất vọng, nhưng đây là giải pháp dài hạn nhằm ổn định ngành nông nghiệp.”

Nông dân lo lắng nhưng vẫn kỳ vọng

Nhiều nông dân Nhật Bản cũng thừa nhận giá gạo đang diễn biến bất thường, phần lớn do thị trường tự đẩy giá lên. Ông Yasuji Oshima (Ibaraki) chia sẻ:

“Nếu giá quay về mức trước năm 2024, lợi nhuận sẽ giảm, khiến thế hệ trẻ mất hứng thú với nghề trồng lúa. Tôi mong chính phủ triển khai chính sách giúp nông nghiệp Nhật phát triển bền vững trong 10-50 năm tới.”

Chính quyền mới đặt mục tiêu giảm sản lượng từ 7,48 triệu tấn xuống 7,11 triệu tấn vào năm 2026, nhằm cân bằng cung – cầu và ổn định thị trường.