Giá gạo Nhật Bản bật tăng trở lại

Người Nhật xoay xở giữa cơn bão giá lương thực

Một sáng cuối tuần ở Tokyo, hàng trăm người dân xếp hàng dài trong tiết trời lạnh đầu đông để tham gia chương trình “mua gạo bằng may mắn” – nơi ai cũng cố gắng đong thật nhiều hạt gạo vào chiếc hộp gỗ nhỏ bé, với hy vọng mang về túi gạo giá chỉ 500 yen/kg.

Sự kiện nghe qua như một trò chơi vui, nhưng lại phản chiếu thực tế đầy lo âu đang phủ bóng lên đời sống người dân Nhật. Những người nội trợ, nhân viên văn phòng, người cao tuổi… đều đang cảm nhận rõ sức nặng của hóa đơn siêu thị mỗi ngày. “Ngay cả khi tôi chỉ mua những thứ cần thiết, giá vẫn tăng không ngừng,” bà Tasuku Uchida, 28 tuổi, than thở.

Ba năm lạm phát liên tiếp, trong đó giá thực phẩm tăng nhanh hơn lương, đã khiến nhiều người cảm thấy như đang quay lại thời kỳ khủng hoảng. Sự kiên nhẫn của người dân Nhật, vốn nổi tiếng với tinh thần tiết kiệm và kỷ luật, giờ đây cũng bị thử thách khi bữa cơm hằng ngày trở nên đắt đỏ hơn bao giờ hết.

Thử thách đầu tiên cho Thủ tướng mới

Từ ngày nhậm chức 21/10, Thủ tướng Sanae Takaichi – nữ lãnh đạo đầu tiên của Nhật Bản trong nhiều năm qua – đã phải đối diện với thách thức lớn: kiềm chế giá cả lương thực, đặc biệt là giá gạo, món ăn không thể thiếu trong mọi gia đình Nhật.

Chính phủ đang xem xét tung ra gói kích thích kinh tế mới, kèm theo đề xuất phát hành phiếu trợ giá gạo cho các hộ thu nhập thấp. Bộ trưởng Nông nghiệp Norikazu Suzuki nhấn mạnh mục tiêu là vừa hỗ trợ người dân, vừa bảo đảm lợi nhuận cho nông dân – điều không dễ trong bối cảnh nguồn cung bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt và chi phí sản xuất tăng cao.

Dư luận xem đây là “bài kiểm tra đầu tiên” cho năng lực điều hành của tân Thủ tướng. Nếu giá gạo không được kiểm soát, niềm tin vào chính phủ có thể suy giảm nhanh chóng – nhất là khi mức ủng hộ hiện tại vẫn phụ thuộc phần lớn vào kỳ vọng cải thiện kinh tế.

Giá gạo tăng gần chạm đỉnh lịch sử

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp Nhật, giá gạo bán lẻ tại siêu thị trong tuần cuối tháng 10 đạt 4.235 yen cho mỗi bao 5 kg, tăng hơn 23% so với cùng kỳ năm ngoái và chỉ thấp hơn đỉnh lịch sử 4.285 yen hồi tháng 5.

Trên thị trường bán buôn, giá gạo vụ mới đã vọt lên 36.895 yen cho mỗi bao 60 kg – mức cao nhất từ trước đến nay. Nguyên nhân chủ yếu đến từ thời tiết nắng nóng kéo dài, sai lệch trong dự báo nhu cầu và lượng dự trữ quốc gia suy giảm nhanh.

Giới thương nhân cho biết, tâm lý “mua bằng mọi giá” đang lan rộng. “Năm ngoái, ai cũng sợ thiếu gạo. Năm nay, nhiều người sẵn sàng mua giá cao để không lặp lại cảnh khan hàng,” một nhà buôn tại Tokyo cho biết.

Các chuyên gia dự đoán, giá gạo khó có thể giảm trước tháng 3/2026, trừ khi nguồn cung dồi dào hơn hoặc chính phủ có biện pháp can thiệp mạnh.

Áp lực từ gạo nhập khẩu và chính sách khó xử của chính phủ

Trước tình hình giá nội địa tăng cao, người tiêu dùng và doanh nghiệp Nhật bắt đầu chuyển hướng sang gạo nhập khẩu rẻ hơn, dù vẫn chịu thuế nhập tới 341 yen/kg.

Theo Bộ Tài chính Nhật, lượng gạo nhập khẩu trong tháng 9/2025 tăng gấp 160 lần so với cùng kỳ năm trước, cho thấy áp lực giá trong nước đã vượt tầm kiểm soát. Tuy nhiên, việc mở cửa nhập khẩu ồ ạt lại có nguy cơ làm tổn thương ngành sản xuất trong nước – một lĩnh vực được xem là nền tảng văn hóa và bản sắc của Nhật Bản.

Chuyên gia Takahide Kiuchi từ Viện Nghiên cứu Nomura nhận định: “Chính phủ Nhật đang ưu tiên ổn định thu nhập cho nông dân và các nhà phân phối hơn là bảo vệ túi tiền của người tiêu dùng. Trong ngắn hạn, không có dấu hiệu nào cho thấy giá gạo sẽ rơi xuống dưới 4.000 yen.”

Điều này đồng nghĩa, trong thời gian tới, người dân vẫn phải học cách thích nghi với thực tế “bữa cơm đắt đỏ”, khi mà lạm phát và chi phí sinh hoạt chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Tiếng nói từ những cánh đồng Nhật Bản

Ở tỉnh Ibaraki – nơi được xem là vựa lúa lớn phía Bắc Tokyo – nông dân Yasuji Oshima vừa hoàn thành vụ gặt. Ông nói với giọng trầm tư: “Chúng tôi vui vì giá tăng, nhưng nếu người dân không đủ sức mua, lợi nhuận của nông dân cũng chẳng thể bền lâu. Chính phủ cần nghĩ xa hơn cho ngành nông nghiệp chứ không chỉ chữa cháy tạm thời.”

Ông Oshima cho rằng Nhật Bản cần chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững, kết hợp công nghệ canh tác thông minh và chính sách dự trữ linh hoạt, để không lặp lại vòng xoáy cung – cầu thất thường như những năm gần đây.

Giữa những con số tăng giảm liên tục, lời chia sẻ của người nông dân ấy như nhắc nhở rằng đằng sau mỗi hạt gạo – là mồ hôi, công sức và cả niềm hy vọng vào sự ổn định của một đất nước.